Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου– συγγραφέα
ΘΛΙΨΗ: Θλίψη σημαίνει ψυχικός πόνος. Προέρχεται από το ρήμα θλίβω, που στην αρχαιότητα είχε τη σημασία του “συνθλίβω”, ενώ σήμερα σημαίνει προκαλώ αίσθημα θλίψης. Για τους πιστούς χριστιανούς, η ζωή εδώ στον κόσμο, από την ημέρα της έξωσης των Πρωτοπλάστων από τον Παράδεισο και έως τη Δευτέρα του Κυρίου Παρουσία, χαρακτηρίζεται, και είναι, συνυφασμένη με τις θλίψεις.
ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Στην καθημερινή ζωή με τον όρο κατάθλιψη εννοούμε μια κατάσταση παροδικής θλίψης και μελαγχολίας, που μάλλον οφείλεται σε κάτι σχετικά ασήμαντο και επουσιώδες. Η κατάθλιψη διαφέρει από την κλινική κατάθλιψη η οποία χαρακτηρίζεται από συμπτώματα που διαρκούν πάνω από δύο εβδομάδες και είναι τόσο σοβαρά ώστε να επεμβαίνουν στην καθημερινότητα ενός ατόμου. Στην Ψυχιατρική κατάθλιψη μπορεί επίσης να έχει αυτή τη σημασία αλλά συνήθως αναφέρεται σε ψυχική ασθένεια όταν έχει φτάσει σε επίπεδο υψηλής σοβαρότητας…..
Συμπτώματα 1.Το άτομο που βρίσκεται σε καταθλιπτική διαταραχή νιώθει λύπη, θλίψη, απογοήτευση, απελπισία. 2. Απώλεια της ευχαρίστησης (= ανηδονία) σε δραστηριότητες που προηγούμενα ήταν ευχάριστες (φαγητό, το σεξ, τα χόμπι, τα σπορ, κοινωνικές και οικογενειακές εκδηλώσεις). 3. Πολλοί καταθλιπτικοί νιώθουν άγχος, φόβο, αισθήμα κινδύνου, ευερεθιστότητα ή ακόμη και πανικό με συμπτώματα ιδρώτες, ταχυκαρδία κτλ. 4.διαταραχές ύπνου, (αϋπνία, υπερυπνία, ιδιαίτερα σε παιδιά). 5. Πολλοί καταθλιπτικοί ασθενείς παρουσιάζουν ανορεξία που συνοδεύεται συχνά από απώλεια βάρους. 5.Συχνό παράπονο των καταθλιπτικών είναι ένα αίσθημα κόπωσης ή εξάντλησης. 6. Συχνή είναι η ελάττωση της libido. 7.Πολλοί πάσχοντες παρουσιάζουν επιβράδυνση σκέψης, λόγου και κινήσεων. 8.Ορισμένοι ηλικιωμένοι καταθλιπτικοί παρουσιάζουν εκνευρισμό, ανησυχία, ένταση. 9. Το καταθλιπτικό άτομο νιώθει ανήμπορο να φέρει σε πέρας τις υποχρεώσεις του. 10. Η σοβαρότερη επιπλοκή των καταθλιπτικών διαταραχών είναι η αυτοκτονία.11.Οί καταθλιπτικοί ασθενείς συχνά εκφράζουν αισθήματα και σκέψεις ενοχής για αποτυχίες. 12. Οι καταθλιπτικοί δυσκολεύονται να προσέξουν τι γίνεται γύρω τους. Επίσης, παραπονιούνται για απώλεια μνήμης. 13.Η κατάθλιψη, σε ακραία, βαριά μορφή, περιλαμβάνει ψυχωτικά συμπτώματα, κυρίως ψευδαισθήσεις και παραληρητικές ιδέες. 14. Οι καταθλιπτικοί παραπονιούνται για ενοχλήματα, όπως πονοκέφαλοι, πόνοι στη μέση, κράμπες, ναυτία, εμετός, δυσκοιλιότητα, οπισθοστερνικό κάψιμο, δυσκολία στην αναπνοή, πόνος στο στήθος κ.ά. ….
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ: Τόσο τα φάρμακα όσο και το ηλεκτροσόκ είναι χρήσιμα και αποτελεσματικά στη θεραπεία της λεγόμενης Μείζονος Καταθλιπτικής Διαταραχής. Τα αντικαταθλιπτικά χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία των οξέων καταθλιπτικών επεισοδίων, την ανακούφιση των χρόνιων καταθλιπτικών συμπτωμάτων και την πρόληψη υποτροπιαζόντων. Το ηλεκτροσόκ ενδείκνυται στις περιπτώσεις εκείνες που η κατάθλιψη είναι τόσο βαριά ώστε να κινδυνεύει η ζωή του αρρώστου και που η ταχεία βελτίωση είναι αναγκαία ή σε περιπτώσεις που αντενδείκνυται η χορήγηση αντικαταθλιπτικών. Ακόμη προτείνονται από τους ειδικούς ηρεμιστικά καταπραϋντικά ή υπνωτικά, τα οποία λόγω εθισμού, είναι καλύτερο να αποφεύγονται….. Τρόποι αντιμετώπισης της κατάθλιψης είναι και η ψυχοθεραπεία, ατομική ή ομαδική.
ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ: Έρευνες των τελευταίων ετών δείχνουν ότι η συστηματική συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης και φυσικών δραστηριοτήτων, μειώνουν τα επίπεδα της κατάθλιψης. Τα άτομα με κατάθλιψη κάνουν καθιστική ζωή και δεν ασχολούνται με σπορ και φυσικές δραστηριότητες. Έτσι, τίθεται ένα ερώτημα αν είναι η κατάθλιψη που δημιουργεί αδράνεια ή αν η καθιστική ζωή επιτείνει το πρόβλημα της κατάθλιψης. Βεβαίως, τα σπορ και οι φυσικές δραστηριότητες συνεισφέρουν στη σωματική και την ψυχική υγεία των ατόμων. Τα άτομα μέσα από τα σπορ καταλαβαίνουν ότι όσο προσπαθούν τόσο βελτιώνονται. Το πετυχαίνουν αυτό μόνα τους, χωρίς εξωτερική βοήθεια….
ΠΑΙΔΙΚΗ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Το διαζύγιο είναι μια επώδυνη διαδικασία για ένα παιδί. Ανεξάρτητα από τους λόγους ή τις αιτίες του διαζυγίου, το παιδί αγαπάει και χρειάζεται και τους δύο γονείς του για να αναπτυχθεί ολοκληρωμένα. Αν ενα παιδί, όταν κληθεί να μπει στη διαδικασία της κοινωνικής ωρίμανσης, δεν έχει αποκτήσει τα εφόδια γι’ αυτό το άνοιγμα από την οικογένειά του, ή αν είναι δέσμιο από αναστολές στον οικογενειακό χώρο, τότε θα εκδηλώσει τη δυσφορία του, που εκδηλώνεται σε τρεις τομείς: Στη μάθηση, στη συμπεριφορά και στην ψυχοσωματική του υγεία (κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, φοβίες, κ.ά.). Τα παιδιά βιώνουν την κατάθλιψη με τρόπους ανάλογους με εκείνους των ενηλίκων, αλλά και με ορισμένα συμπτώματα μοναδικά. … Συνήθη συμπτώματα της παιδικής κατάθλιψης είναι: Θλίψη, έλλειψη κάθε ενδιαφέροντος, απώλεια ευχαρίστησης, άγχος, συναισθηματική αναστάτωση, δυσκολία οργάνωσης της σκέψης, αρνητική εικόνα, ενοχές, αδυναμία και απελπισία, αισθήματα απομόνωσης, αυτοκτονικές σκέψεις, αλλαγές στην όρεξη, διαταραχές ύπνου, νωθρότητα, προσκόλληση σε δραστηριότητες με υπερβολική χρονική διάρκεια (ηλεκτρονικά παιχνίδια), νευρικότητα, αυτοκαταστροφή. Ακόμη στο γνωστικό επίπεδο ένα καταθλιπτικό παιδί παρουσιάζει: δυσκολία οργάνωσης της σκέψης, αρνητική εικόνα, απαξίωση, ενοχές, αδυναμία και απελπισία, αισθήματα απομόνωσης. Τα κορίτσια με κατάθλιψη απομονώνονται και μένουν σιωπηλά, απογοητευμένα, χωρίς καμιά σχεδόν δραστηριότητα. Τα αγόρια, έχουν επιθετική και διασπαστική συμπεριφορά, ενώ χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή από τους γονείς τους και από τους εκπαιδευτικούς τους….Η κατάθλιψη στα παιδιά είναι συνήθως αποτέλεσμα συνδυασμού γενετικής προδιάθεσης, προβλημάτων των πρώιμων αναπτυξιακών εμπειριών και έκθεσης σε πιέσεις, εντάσεις και άγχος, όπως στην περίπτωση ενός διαζυγίου. Πολλά παιδιά με κατάθλιψη υποφέρουν σιωπηλά. Τα συμπτώματα περνούν απαρατήρητα διότι η κατάθλιψη στα παιδιά ξεκινά με ύπουλο τρόπο, ενώ η ένταση των συμπτωμάτων τους έχει την τάση να αυξομειώνεται. Ακόμη ένας λόγος για τον οποίο η κατάθλιψη στα παιδιά μπορεί να περνά απαρατήρητη είναι ότι το βάρος των ευθυνών τους είναι μικρότερο από ό,τι στους ενηλίκους, με αποτέλεσμα η μείωση της αποδοτικότητας τους να είναι λιγότερο εμφανής. Η ίδια αμερικανική έρευνα αναφέρει πως παιδιά με κατάθλιψη και Δ.Ε.Π.Υ. (Διάσπαση Ελλειμματικής Προσοχής, Υπερκινητικότητα) είναι πιθανό να παρουσιάσουν ως ενήλικες, αυτοκτονική συμπεριφορά σε μεγαλύτερο βαθμό από άτομα που παρουσιάζουν μόνο κατάθλιψη Τα καταθλιπτικά παιδιά συχνά έχουν καταθλιπτικούς γονείς. Η διάγνωση της κατάθλιψης πρέπει να γίνεται από ειδικό προσωπικό των Ιατροπαιδαγωγικών Κέντρων ή των ΚΕ.Δ.Δ.Υ….
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ: Η αντιμετώπιση και θεραπεία της παιδικής κατάθλιψης περιλαμβάνει συμπεριφοριστική και γνωσιακή θεραπεία. Η παρέμβαση στα παιδιά με κατάθλιψη περιλαμβάνει εκπαίδευση των παιδιών στην επίλυση προβλημάτων και βελτίωση των ικανοτήτων συνεργασίας, ενώ έχει ακόμη στόχο να βοηθήσει το παιδί να ανεβάσει το επίπεδο δραστηριοτήτων του και να συμμετέχει σε ευχάριστα γεγονότα. … Βαρύνουσας σημασίας είναι η αντιμετώπιση του παιδιού με κατάθλιψη από τους γονείς του. Μπορούμε οι γονείς να προσεγγίσουμε το παιδί χωρίς κριτική και σχόλια για τη συμπεριφορά του, για την οποία ανησυχούμε, μπορούμε να πούμε: «νομίζω ότι δείχνεις θλιμμένος”. Ωθούμε το παιδί να μας μιλήσει για τα συναισθήματα του με απλό τρόπο: “πες μου τι τρέχει;” Προσπαθούμε να μπούμε στη θέση του παιδιού σεβόμενοι τα συναισθήματα του. Το αφήνουμε να μιλήσει περισσότερο από εμάς, χωρίς να το διακόπτουμε ή να κάνουμε σχόλια που θα το φέρουν σε δύσκολη θέση, όπως : “Όλα τα χατίρια σου κάνουμε. Σου λείπει τίποτε; Τι είναι αυτό που σε κάνει, παρόλα αυτά να νιώθεις θλίψη;” Πρέπει να αποφεύγουμε να κάνουμε διάγνωση και να δίνουμε συμβουλές ή να εκφράζουμε την ανησυχία μας ή να είμαστε καθησυχαστικοί. Μοιραζόμαστε μαζί του τα συναισθήματα που μας γέννησε ένα βιβλίο, μια ταινία που είδαμε μαζί ή και ένα παιχνίδι με στόχο να ξεκινήσουμε διάλογο. Βοηθάμε το παιδί να καταλάβει ότι υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι να αναλύσει τα συναισθήματα του. Συζητάμε τις επιλογές. Του δίνουμε λύσεις, για να διευθετήσει ένα πρόβλημα που μπορεί να έχει. Αναπτύσσουμε ένα πλάνο δράσης…. Η υπομονή μπορεί να αποτελέσει το καλύτερο εργαλείο, όταν έχουμε επαφή με ένα παιδί που υποφέρει από κατάθλιψη. Επαινούμε αυτά τα παιδιά συχνά, όταν τα καταφέρνουν. Αποφεύγουμε την κριτική, καθώς αυτά τα παιδιά έχουν την τάση να εστιάζουν σε ό,τι κάνουν με λανθασμένο τρόπο. ….
ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑ: Κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας, η τροφή της ψυχής δεν μπορεί να αντληθεί από τα υλικά στοιχεία. Ως πνευματική που είναι η ψυχή- νους απαιτεί πνευματική τροφή. Τρέφεται με τη Θεία Ενέργεια, με τη Θεία Χάρη. Όταν όμως ο άνθρωπος δεν κινείται αγαπητικά προς το Θεό, όταν δεν έχει ταπείνωση, τότε δεν είναι δεκτικός της Θείας Χάρης, που εκχέεται πλούσια προς όλους, αλλά λαμβάνεται από τους ταπεινούς και τους πράους. «Κύριο αίτιο στὴν κατάθλιψη» , έλεγε ο Γέροντας Πορφύριος σε μία πάσχουσα, «και σ’ όλα αυτὰ που λέμε πειρασμικὰ, σατανικὰ, δηλαδὴ πειρασμικὰ πράγματα, είναι ότι έχεις μεγάλο εγωισμὸ μέσα σου. Ό,τι κι αν κάνεις, αν δεν κατορθώσεις να αποκτήσεις ταπείνωση, τίποτα δεν κάνεις. Μόνο με τα ναρκωτικὰ θα προσπαθείς να κοιμηθείς και να ηρεμήσεις. Μὴ βάζετε στο μυαλό σας ότι θα κάνετε κάτι με καλοὺς γιατροὺς ή με καλὰ φάρμακα. Τὸ μυστικὸ είναι η ταπείνωση”. … Ὁ Γέροντας Παΐσιος, ενώ συνιστούσε στους ασθενείς να συμβουλεύονται χριστιανοὺς ιατροὺς, «διότι τους φωτίζει ο Θεὸς», είχε εκφράσει την απαρέσκειά του προς τα «ψυχολογικὰ» βιβλία, αλλὰ και προς αυτὴ την ίδια την «ψυχολογία» καὶ τὴν «ψυχιατρικὴ», πιστεύοντας ότι πολλοί δάσκαλοι της ψυχιατρικής θεωρούν ότι τα «ψυχικὰ φαινόμενα» έχουν μόνον βιολογικὸ ὑπόβαθρο, θεώρηση, που συνιστά άρνηση της ύπαρξης άυλης, νοερής και λογικής ψυχής στον άνθρωπο, ήταν επιφυλακτικὸς ή αρνητικὸς για πολλὲς θεραπείες, που εφάρμοζαν οι προαναφερθέντες ψυχίατροι. «Πάνε να ηρεμήσουν οι άνθρωποι» παρατηρεί ο Γέρων Παΐσιος «είτε με ηρεμιστικὰ είτε με θεωρίες γιόγκα, και την πραγματικὴ ηρεμία, που έρχεται, όταν ταπεινωθεί ο άνθρωπος, δεν την επιδιώκουν, για να έρθει η θεία παρηγορία μέσα τους». «Η εξωτερικὴ μόρφωση με το άγχος», επισημαίνει ο σοφός Γέροντας, «οδηγεί καθημερινά εκατοντάδες ανθρώπων, ακόμη και μικρὰ παιδιὰ, στις ψυχαναλύσεις και στους ψυχιάτρους, ενώ πολλοὶ ψυχίατροι ούτε Θεὸ πιστεύουν ούτε ψυχὴ παραδέχονται”. Επομένως, πώς είναι δυνατὸν ο άνθρωπος να παρηγορηθεί αληθινά, αν δεν πιστέψει στο Θεὸ και στην αληθινὴ ζωή, τη μετὰ θάνατον, την αιώνια; “Αν πήγαινε κανεὶς στο Ψυχιατρείο και διαβαζε στους ασθενείς τον Αββά Ισαάκ, θα γίνονταν καλὰ όσοι πιστεύουν στο Θεό, γιατὶ θα γνώριζαν το βαθύτερο νόημα της ζωής», καταλήγει ο π. Παϊσιος. Θεραπεία υπάρχει μόνο στο αληθινό Ψυχιατρείο, την Ορθόδοξη Εκκλησία, και παρέχεται δωρεάν από τον ιατρό των ψυχών και των σωμάτων μας, τον Κύριο Ιησού Χριστό.
Βιβλιογραφία:
Νικήτα Καυκιού, Έμμονες Ιδέες και επίμονες παρορμητικές συμπεριφορές.
www.psyche.gr/psyobsessive.htm
Θεοδωράκης Γ. . Άσκηση, ψυχική υγεία και ποιότητα ζωής. Θεσσαλονίκη. Εκδόσεις Χριστοδουλίδη.
Εμμανουήλ Α. Κολιάδης, Συμπεριφορά στο σχολείο, Αξιοποιούμε δυνατότητες , Αντιμετωπίζουμε προβλήματα. Εποπτεία , Αθήνα 2010.
Μ. Γεωργιάδου και Αντ. Λεμπέση, Παιδική κατάθλιψη, Σύλλογο ΓΟΝ.ΙΣ
Β. Μουστάκης, “Θλίψεις”, περ. Εφημέριος, ιδ΄1965, 96-8
Γέροντος Πορφυρίου Ἱερομονάχου, Ανθολόγιο Συμβουλών, έκδοσις Ἡ
Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Βίος καί Λόγοι, έκδοσις Ζ΄, ιερά Μονή Χρυσοπηγής, Χανιά 2006
Γέροντος Παϊσίου, Προς Βασίλειον,Τίμιος Σταυρός 23/7/1977. Βρίσκεται στό: Ψυχολογία – Βιβλία ψυχολογίας καί «ψυχολογικά» προβλήματα (Γέροντας Παΐσιος), «κειμενα-Νικολαος Α. Ζουρνατζογλου: επιστολες γέροντος παϊσιου του αγιορειτου 1924-1994», εκδοσεις: Αγιοτοκος Καππαδοκια, θεσσαλονίκη 2009,
Γέροντος Παΐσιου του Αγιορείτου, λόγοι α Ιερον Ησυχαστηριον
“Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος”, Σουρωτη Θεσσαλονικης 2001
Πηγή: larissanet.gr
(37)