Μήπως προκαλείς τη μοναξιά;

Mε γνώμονα την ατομικιστική λογική ο σύγχρονος άνθρωπος είναι ο δημιουργός και συγχρόνως το θύμα της ίδιας του της μοναξιάς. Βρίσκεται σε έναν διχασμό καθώς αναζητά την ανεξαρτησία, ενώ δεν την αντέχει.

Από τη μία, καταφεύγει σε έναν φαύλο κύκλο της αμυντικής υπεράσπισης του εαυτού του έναντι των υπολοίπων, από την άλλη φοβάται τη μοναξιά. Όμως, η απουσία των άλλων, η απώλεια κάθε συναισθηματικής σχέσης, το αίσθημα ότι δεν μπορεί να εμπιστευθεί κανέναν προκαλεί ένα αίσθημα αποτυχίας στην εμπειρία των σχέσεων. Πρόκειται για την παγίδα μίας στείρας μοναξιάς.

Στο μέτρο λοιπόν που για τον σύγχρονο άνθρωπο η μοναξιά είναι αναπόφευκτη, αυτό που έχει νόημα να αναρωτηθεί κανείς είναι:

ποια μπορεί να είναι η καλή χρήση της μοναξιάς και πώς μπορούμε να μάθουμε να ζούμε μαζί της; Εφόσον η μοναξιά αποτελεί ουσιώδες γνώρισμα της ανθρώπινης ύπαρξης, δεν έχει νόημα να την αποφεύγουμε αλλά να την αποδεχθούμε με διαύγεια.

Με άλλα λόγια…

σκοπός είναι να βγούμε από την απομόνωση και να εισέλθουμε σε μία ανανεωτική ιδιωτικότητα ή αλλιώς τη μοναχικότητα. Για να το καταφέρουμε αυτό χρειάζεται να μην παραμένουμε στο επίπεδο των αναγκών, αλλά να ανέλθουμε στο επίπεδο της επιθυμίας.

Στο επίπεδο των αναγκών:ο Άλλος δεν έχει νόημα για μένα παρά μόνο στον βαθμό που μου είναι χρήσιμος. Στο επίπεδο της επιθυμίας από την άλλη, πηγαίνω στις σχέσεις μου πέρα από αυτό που είναι ωφέλιμο για μένα με την στενή έννοια του όρου. Έτσι, το να επιθυμώ τον άλλον σημαίνει να τον επιθυμώ για αυτό που είναι και δεν είμαι εγώ.

Στον κόσμο της ανάγκης: αυτό που προσπαθώ είναι να γίνω ένα με τον άλλον κι έτσι η σχέση μου μαζί του αποτυγχάνει γιατί στην πραγματικότητα δεν μπορώ να τον κατέχω. Έτσι, βυθίζομαι σε μία αφόρητη απομόνωση.

Το βίωμά μου γίνεται δυσβάσταχτο γιατί είμαι ενοχλημένος με τον ίδιο μου τον εαυτό και συνάμα είμαι ανυπόφορος και με τους άλλους.

Αντίθετα, στην επιθυμία μου για τον άλλον εγκαταλείπω την ψευδαίσθηση της συγχώνευσης μαζί του και τον σέβομαι για την ετερότητά του και την αυτονομία του. Σε αυτήν την περίπτωση, θα βιώνω την απόστασή μου από τον Άλλον ως μοναχικότητα και όχι ως απομόνωση. Μόνο αν εγκαταλείψω την έμμονη ιδέα να κατέχω τον Άλλον και να κυριαρχώ πάνω του, μπορώ να απελευθερωθώ από την ανάγκη να αμύνομαι στις σχέσεις. Αλλιώς, η κόλαση θα είναι πάντα οι άλλοι, κατά την γνωστή ρήση του Σαρτρ.  

Η εμπειρία του ποιητή Ρίλκε θα μπορούσε να είναι διδακτική προς την κατεύθυνση της επιθυμίας: «Βδομάδες τώρα, πλην δύο σύντομων διαλειμμάτων, δεν έχω πει ούτε μία λέξη. Επιτέλους, η μοναξιά μου κλείνεται στον εαυτό της κι εγώ είμαι μέσα στην εργασία μου όπως στο φρούτο το κουκούτσι». Ο Ρίλκε παίρνει τις αποστάσεις του από την εμπλοκή του με άλλους ανθρώπους και γίνεται ο σπόρος του εαυτού του.

Πρόκειται για μία εσωστρέφεια που δεν είναι απλώς μία φυγή, αλλά μία ευκαιρία αναζωογόνησης και ανανέωσης. Έτσι, η ικανότητά μου για μοναξιά δεν αποκλείει την σχέση μου με τον Άλλον οδηγώντας με στην απομόνωση, αλλά μου δίνει τη δυνατότητα μίας πληρέστερης ανασυγκρότησης του εαυτού ώστε να επανέλθω δριμύτερος στην σχέση μου μαζί του.

Άλλωστε, και η ίδια η πράξη της ψυχοθεραπείας αυτό το νόημα έχει την ανάλυση και ανασυγκρότηση της μοναξιάς μου μέσω του Άλλου, ο οποίος δεν είναι πλέον εμπόδιο για το Εγώ μου, αλλά η σφαίρα μέσα στην οποία αυτό μπορεί να αναδυθεί σε όλη την πηγαία εκφραστικότητα και τον πλούτο του.

Η Μάρω Μπέλλου είναι ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια. Κατά την κλινική της πρακτική ακολουθεί την αυτοσχεδιαστική μέθοδο. Έχει λάβει ειδίκευση στη Συστημική Ψυχοθεραπεία, έχει εμβαθύνει με διατριβή στην Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεία και τα τελευταία χρόνια έχει στραφεί στην Ψυχανάλυση. 

Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο της με τίτλο: «Ο γκατζετ-Eros: ο έρωτας στα χρόνια της τεχνολογίας» από τις εκδόσεις Ι. Σιδέρης.

(Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε: http://www.marobellou.gr/el/)