Χρόνια φλεγμονή: Πώς στρες, διατροφή & περιβάλλον μας επηρεάζουν αθόρυβα

Γράφει ο Πολυχρόνης Παρασκευάς MD,

MSc Ειδικός Παθολόγος Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

Στη σύγχρονη καθημερινότητα, η φλεγμονή έχει εξελιχθεί σε έναν από τους πιο παρεξηγημένους αλλά και πιο καθοριστικούς παράγοντες για την υγεία μας. Για τους περισσότερους, η λέξη «φλεγμονή» παραπέμπει σε μια κόκκινη, πρησμένη άρθρωση ή σε έναν ερεθισμένο λαιμό. Ωστόσο, η επιστημονική κοινότητα τα τελευταία χρόνια στρέφει όλο και περισσότερο την προσοχή της σε κάτι πολύ πιο «σιωπηλό»: τη χρόνια χαμηλού βαθμού φλεγμονή, μια διαδικασία που μπορεί να εξελίσσεται για χρόνια χωρίς εμφανή συμπτώματα, επηρεάζοντας όμως σχεδόν κάθε σύστημα του οργανισμού.

Οι ειδικοί την περιγράφουν ως το κοινό μονοπάτι πίσω από πολλά σύγχρονα νοσήματα: καρδιαγγειακά, διαβήτη, παχυσαρκία, αυτοάνοσα (ρευματοειδή αρθρίτιδα, συστηματικός ερυθηματώσης λύκος) και ακόμη και νευροεκφυλιστικές παθήσεις. ∆εν είναι τυχαίο ότι χαρακτηρίζεται πλέον «η αθόρυβη φωτιά του σώματος». Και αυτή η φωτιά βρίσκει άφθονο καύσιμο στην καθημερινότητα μας.

Στρες

Ο σταθερός “εκκινητής” της φλεγμονής

Ζούμε σε μια κοινωνία που απαιτεί συνεχώς περισσότερη παραγωγικότητα, περισσότερη διαθεσιμότητα, περισσότερη αντοχή. Το αποτέλεσμα είναι το χρόνιο στρες, μια κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός βρίσκεται διαρκώς σε εγρήγορση.

Η κορτιζόλη, η ορμόνη που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα έπρεπε να αυξάνεται στιγμιαία και στη συνέχεια να επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα, παραμένει συχνά αυξημένη για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Και αυτή η επίμονη ενεργοποίηση αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες που ενισχύουν και συντηρούν τη χρόνια φλεγμονή.

Με τον καιρό, αυτή η συνεχής «υπερένταση» μπερδεύει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και το κάνει να συμπεριφέρεται σαν να υπάρχει πάντα μια απειλή. Έτσι δημιουργείται ένα σταθερό υπόβαθρο φλεγμονής, το οποίο σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για υπέρταση, καρδιοπάθειες και μεταβολικές διαταραχές. ∆εν είναι τυχαίο ότι όσοι ζουν με έντονο άγχος αισθάνονται συχνά κουρασμένοι, υποφέρουν από πονοκεφάλους, προβλήματα ύπνου και δυσκολία στη συγκέντρωση, κλασικά σημάδια ότι η φλεγμονή έχει αρχίσει να επηρεάζει τον οργανισμό. Οι ασθενείς που παρουσιάζουν χρόνια φλεγμονή που σχετίζεται με το στρες συνήθως υποφέρουν από καρδιακές παθήσεις, υπέρταση, πεπτικά προβλήματα κ.λπ.

∆ιατροφή

Όταν το πιάτο γίνεται πηγή φλεγμονής

Το φαγητό δεν είναι απλώς «καύσιμο», είναι και πληροφορία για το σώμα. Η σύγχρονη διατροφή, συχνά πλούσια σε επεξεργασμένα τρόφιμα, ζάχαρη, κορεσμένα λιπαρά και συντηρητικά, μπορεί να ενισχύει τη φλεγμονή και έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων και ορισμένων μορφών καρκίνου.

Αντίθετα, τροφές όπως τα φρούτα, τα λαχανικά, οι ξηροί καρποί, το ελαιόλαδο, τα ψάρια και μπαχαρικά φαίνεται ότι συμβάλλουν στη μείωση της φλεγμονής, προσφέροντας στον οργανισμό θρεπτικά συστατικά που υποστηρίζουν την ισορροπία και την καλύτερη λειτουργία του.

Περιβάλλον

Οι «αόρατοι» ερεθιστικοί παράγοντες που τροφοδοτούν τη φλεγμονή

Η ατμοσφαιρική ρύπανση, η έκθεση σε μικροσωματίδια, τα χημικά προϊόντα καθαρισμού και ακόμη και ο συνεχής θόρυβος μπορούν να επηρεάσουν τον οργανισμό σε βιολογικό επίπεδο.

Μελέτες δείχνουν ότι άτομα που ζουν σε περιοχές με αυξημένη ρύπανση παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα οξειδωτικού στρες και δεικτών φλεγμονής στο αίμα, γεγονός που συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις (όπως καρδιακή ανεπάρκεια, έμφραγμα, στεφανιαία νόσο), αναπνευστικά προβλήματα (ΧΑΠ, πνευμονία), διαβήτη, νόσο του Πάρκινσον και μολύνσεις.

Η ηχορύπανση, από την άλλη, έχει συσχετιστεί με προβλήματα ακοής, διαταραχές ύπνου, άγχος, αυξημένη αρτηριακή πίεση και μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση ψυχοσωματικών προβλημάτων.

Πρόκειται για παράγοντες που συχνά δεν αντιλαμβανόμαστε άμεσα, αλλά λειτουργούν καθημερινά ως «υπόγειοι» ενισχυτές της χρόνιας φλεγμονής.

Πώς μπορούμε να μειώσουμε τη χρόνια φλεγμονή;

Μικρές, σταθερές συνήθειες έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικές:

• 30 λεπτά γρήγορο περπάτημα καθημερινά
• καλύτερος ύπνος και λιγότερη χρήση κινητού πριν από την ώρα κατάκλισης
• διατροφή πιο κοντά στο μεσογειακό πρότυπο, με έμφαση σε λιγότερο επεξεργασμένες τροφές
• διαχείριση άγχους, μέσα από τεχνικές χαλάρωσης ή αναπνοών
• αποφυγή περιττής έκθεσης σε ρύπους και ερεθιστικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες

Η φλεγμονή δεν είναι εχθρός, είναι ένας μηχανισμός προστασίας που, στη σύγχρονη ζωή, συχνά «χάνει τον ρυθμό του». Αν μάθουμε να επαναφέρουμε αυτή την ισορροπία, μπορούμε να μειώσουμε σημαντικά τον κίνδυνο πολλών χρόνιων νοσημάτων και να βελτιώσουμε ουσιαστικά την ποιότητα της ζωής μας.

Διαβάστε περισσότερα άρθρα για θέματα που αφορούν την υγεία σας, εδώ