Τα αίτια στα οποία οφείλονται… οι διατροφικές διαταραχές!

Γράφει η Ψαρράκη Μαρία Πηγή –  Physical Education Teacher (PE Teacher)

Στον χώρο του αθλητισμού δίνεται αρκετή βαρύτητα στην εξωτερική εμφάνιση άλλα και στο σωματικό βάρος. Έτσι, πολλές γυναίκες προκειμένου να διατηρήσουν χαμηλό σωματικό βάρος και χαμηλό ποσοστό λίπους, μπαίνουν σε μια διαδικασία ψυχαναγκασμού και αυτοπεριορισμού που πολύ συχνά έχει ως αποτέλεσμα την έναρξη κάποιας διατροφικής διαταραχής.

Η ύπαρξη διατροφικών διαταραχών στον χώρο της γυμναστικής είναι αποτέλεσμα σχεδόν πάντα της προσδοκίας μιας καλύτερης απόδοσης σε συνδυασμό με την εμφάνιση…

Οι γυμναζόμενες παρουσιάζουν διαταραχές της έμμηνης ρήσης και υιοθετούν τουλάχιστον μία ανθυγιεινή μέθοδο ελέγχου του βάρους τους (όπως νηστεία, εμετό, χρήση χαπιών διαίτης, καθαρτικών, διουρητικών). Αρχικά ξεκινούν με κάποιους διατροφικούς περιορισμούς με σκοπό τη μείωση του βάρους και του λίπους και συχνά καταλήγουν από μια απλή δίαιτα στην ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών.

Υπάρχει βέβαια και η κατηγορία των ατόμων που, ενώ δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα διατροφικής διαταραχής, από την υπερπροπόνηση που κάνουν δημιουργούν έλλειμμα θερμίδων και έτσι δεν μπορούν να καλύψουν τις ημερήσιες ανάγκες τους.

Επίσης, ένα άλλο μέρος αυτών αναφέρει σχετικά με τη διατροφική διαταραχή ότι απλά συνέβη, δεν το προκαθόρισαν. Το αποτέλεσμα όμως δεν παύει να είναι το ίδιο, η μείωση της διαθέσιμης ενέργειάς τους.

Σε περίπτωση που αυτό συμβεί οικιοθελώς, γίνεται με δυο τρόπους. Ο πρώτος είναι μέσω της αύξησης των ενεργειακών δαπανών, δηλαδή μέσω της άσκησης. Πολλοί αθλητές προβαίνουν στην υπερπροπόνηση. Ο δεύτερος τρόπος είναι μέσω της μείωσης της ενεργειακής πρόσληψης, η οποία συνήθως εκδηλώνεται με ανορ-θόδοξες μεθόδους, όπως προαναφέρθηκε. Έτσι, προκαλείται αρνητικό ισοζύγιο ενεργείας, λόγω του ότι οι ενεργειακές δαπάνες υπερβαίνουν την ενεργειακή πρόσληψη. Το έλλειμμα που δημιουργείται έχει ως αποτέλεσμα την πτώση των βασικών λειτουργιών που είναι απαραίτητες για να παραμείνει το άτομο στη ζωή.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ

Οι διατροφικές διαταραχές, μέσα από έρευνες που έχουν γίνει, φαίνεται ότι είναι συχνότερες στα άτομα που αθλούνται παρά σε αυτά που δεν αθλούνται. Στην ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο οι παρακάτω παράγοντες:

• Η προσωπικότητα του ατόμου

• Η πίεση στο να χάσει βάρος

• Οι συνεχείς αυξομειώσεις βάρους

• Οι στόχοι που έχει θέσει μέσω της προπόνησης

• Η πρώιμη ενασχόληση με τον αθλητισμό υψηλού επιπέδου

• Οι τραυματισμοί

• Η υπερπροπόνηση

• Το περιβάλλον της προπόνησης (προπονητής, συναθλητές κ.λπ.)

Δυστυχώς, στον χώρο του αθλητισμού επικρατεί η λανθασμένη εντύπωση ότι όσο πιο χαμηλό βάρος και λιγότερο ποσοστό λίπους υπάρχει, τόσο καλύτερο αποτέλεσμα θα έχει. Αρχικά αυτή η απώλεια ίσως οδηγήσει σε βελτίωση της απόδοσης και το πιο πιθανό είναι μέσα από αυτήν τη βελτίωση να συνεχίσει να ασχολείται με το βάρος του και εν άγνοια του να καταλήξει σε κάποια διατροφική διαταραχή.

Αν το γυμναζόμενο άτομο θέλει να ασχοληθεί περισσότερο με το βάρος και τη σύσταση του σώματός του, θα πρέπει να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό – διατροφολόγο και όχι στον προπονητή του.

 Τα συνηθέστερα βήματα που ακολουθούνται από τους διατροφολόγους είναι: Η αξιολόγηση του βασικού μεταβολισμού και των διατροφικών αναγκών του ατόμου. Η μέτρηση της σωματικής σύστασης του αθλητή (DXA) και στη συνέχεια η αξιολόγηση και η συζήτηση γι’ αυτά με τον αθλητή.

Με βάση τα αποτελέσματα αυτά, το ιστορικό βάρους και διατροφής αλλά και το αθλητικό επίπεδο, θα τροποποιηθεί το διατροφικό και αθλητικό πρόγραμμα του ατόμου. Αν συμφωνήσουν με αυτό ο αθλητής και οι γιατροί του, τότε καθ’ όλη την τήρησή του θα πρέπει οι ασθενείς να παρακολουθούνται για το αν τους έχει επιφέρει κέρδος ανά διαστήματα οκτώ εβδομάδων, δεκαέξι εβδομάδων και δώδεκα μηνών.

Στη συνέχεια, θα πρέπει ο αθλητής μαζί με τους γιατρούς να συζητήσουν ό,τι αφορά το βάρος και τη σύσταση του σώματος και να αποφασίσουν αν θα επαναλάβουν το πρόγραμμα.

Οι προπονητές δεν πρέπει να εμπλέκονται στο θέμα του σωματικού βάρους και της διατροφής των αθλητών. Σε περίπτωση που εντοπίσουν τυχόν ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες στους γυμναζόμενους τους, πτώση της ενέργειάς τους ή αν ακόμα και το ίδιο το άτομο εκφράσει την ανησυχία του γύρω από αυτόν τον τομέα, θα πρέπει ο προπονητής να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό διατροφολόγο.

Μια άλλη λανθασμένη εντύπωση στον χώρο του αθλητισμού είναι η έννοια του «καλύτερου αποτελέσματος». Αναλύοντάς την, φαίνεται ότι οι πιο πολλοί προωθούν ένα πρότυπο γυμναζόμενου, που διέπεται από τελειομανία, υπερβολική τυπικότητα και υπερπροπόνηση, στοιχειά που συχνά συναντιόνται σε άτομα που πάσχουν από διατροφικές διαταραχές.

Επίσης, παρατηρείται ότι οι γυμναζόμενοι έχουν κάποια ψυχολογικά χαρακτηριστικά που είναι απαραίτητα για τον επιτυχή ανταγωνισμό τους, αλλά συγχρόνως σχετίζονται και με τις διατροφικές διαταραχές, όπως η συνεχής επίτευξη υψηλών στόχων και οι ψυχαναγκαστικές τάσεις. Το αποτέλεσμα ουσιαστικά των παραπάνω είναι η ενίσχυση και η αύξηση των ατόμων με διατροφικές διαταραχές και η δημιουργία ενός φαύλου κύκλου γύρω από αυτό.

Ένας άλλος βασικός παράγοντας ανάπτυξης διατροφικών διαταραχών είναι ουσιαστικά ο ανταγωνισμός γύρω από το λεπτότερο σώμα. Αυτό παρατηρείται περισσότερο στις νέες γυναίκες και ακόμα περισσότερο σε εκείνες που από τη φύση τους είναι περισσότερο ανταγωνιστικές. Μέσα στους αθλητικούς χώρους δίνονται πολλές ευκαιρίες να παρατηρήσουν και να συγκριθούν με τα υπόλοιπα σώματα. Πολλές φορές οι γυμναζόμενοι είναι διατεθειμένοι να προβούν σε οποιαδήποτε λύση προκειμένου να έρθουν ένα βήμα πιο κοντά στον στόχο τους.

Γι αυτό γυμναστική σημαίνει υγεία!!

Μην την κάνετε να  χάνει το νόημα της!!

Βιβλιογραφία:

• Patricia Sangenis, 2002. THE FEMALE ATHLETE TRIAD, IOC

Medical Commission Working Group Women in Sport.

• Judith M. E. Walsh, Mary E. Wheat, Karen Freund, The Role of

the primary care physician, Detection, Evaluation and Treatment

of Eating Disorders, 2000;15:577-590.

• Halmi, K. A., 2005. The multimodal treatment of eating

disorders. Eating Disorder program, Weill medical college of

Cornell University, New York Presbyterian Hospital, Westchester

Division, White Plains, USA

• Christine M. Bonci, Lorita R. Granger, Robert M. Malina, Erin

M. Vanderbunt, (2008). National Athletic Trainers’ Association

Position Statement: Preventing, Detecting, and Managing

Disordered Eating in Athletes, Journal of Athletic TrainStephan

Herpertz, Ulrich Hagenah, Silja Vocks, Jörn von Wietersheim,

Ulrich Cuntz, Almut Zeeck, 2011. The Diagnosis and Treatment

of Eating Disorders, ;108 (40): 678–85.

Η Ψαρράκη Μαρία Πηγή είναι Physical Education Teacher (PE Teacher) & συγγραφέας του βιβλίου: (“ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΤΡΙΑΔΑ”, ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ – ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ – ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΑΘΛΗΤΡΙΕΣ, ΨΑΡΡΑΚΗ ΜΑΡΙΑ-ΠΗΓΗ, 2012)