Πως αντιμετωπίζονται οι ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές;

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (Obsessive-compulsivedisorder) είναι μια αρκετά σοβαρή και συχνή διαταραχή. Προσβάλλει όλα τα κοινωνικοοικονoμικά στρώματα κι όλες τις φυλές ανεξαιρέτως.

Εμφανίζεται συνήθως στην παιδική ηλικία ή στην πρώτη περίοδο της ενήλικης ζωής, με την ίδια συχνότητα στους άντρες και τις γυναίκες. Είναι η τέταρτη πιο συχνή από τις ψυχιατρικές διαταραχές και ανήκει στις αγχώδεις διαταραχές.

Είναι πολύ βασανιστική, τόσο για το άτομο, όσο και για την οικογένειά του και μπορεί κανείς να κατανοήσει την αιτιολογία της μόνο μέσω του βιοψυχοκοινωνικού μοντέλου.

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενες ιδέες, εικόνες, ή σκέψεις (ιδεοληψίες) ή επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή πράξεις (ψυχαναγκασμοί ή καταναγκασμοί).

Οι ιδεοληψίες και οι καταναγκασμοί είναι ξένοι προς τον άνθρωπο που τις βιώνει και προκαλούν έντονο άγχος, αν δεν ικανοποιηθούν.

Πιο αναλυτικά:

Οι ιδεοληψίες…

• Αποτελούν επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις, παρορμήσεις και εικόνες, οι οποίες βιώνονται κάποιες φορές ως παρείσακτες και προκαλούν έντονο άγχος και ενόχληση, καθώς μπορεί να έχουν βίαιο ή αισχρό περιεχόμενο ή απλώς το άτομο αντιλαμβάνεται ότι στερούνται νοήματος.
• Δεν αποτελούν απλά υπερβολικές ανησυχίες για προβλήματα της καθημερινής ζωής.
• Το άτομο, συχνά, προσπαθεί να τις αγνοήσει ή να τις καταστείλει ή ακόμα και να τις εξουδετερώσει με κάποια άλλη σκέψη ή πράξη.
• Το άτομο αναγνωρίζει ότι οι σκέψεις αυτές αποτελούν προϊόν του δικού του νου, παρότι συμβαίνουν χωρίς τη θέλησή του και συχνά είναι αποκρουστικές.

Οι καταναγκασμοί…

• Αποτελούν επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή νοερές πράξεις, τις οποίες το άτομο αισθάνεται αναγκασμένο να εκτελέσει ως απάντηση της ιδεοληψίας ή σύμφωνα με κάποιους κανόνες, οι οποίοι πρέπει να εφαρμοσθούν.
• Πραγματοποιούνται ώστε το άτομο να μειώσει την ενόχληση ή να αποτρέψει να συμβεί κάτι κακό.
• Δεν συνδέονται με ρεαλιστικό τρόπο με αυτό που θέλει το άτομο να αποφύγει ή να εξουδετερώσει ή είναι σαφώς υπερβολικές.
• Σε πολλές περιπτώσεις το άτομο αναγνωρίζει τη συμπεριφορά ως άσκοπη ή αναποτελεσματική και προσπαθεί να αντισταθεί σε εκείνην.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε κάποια στιγμή της πορείας της ασθένειας, το άτομο έχει αναγνωρίσει ότι οι ιδεοληψίες ή οι ψυχαναγκασμοί είναι υπερβολικοί ή παράλογοι (κάτι τέτοιο, όμως, δε συμβαίνει και στην περίπτωση των παιδιών).

Οι ιδεοληψίες & οι ψυχαναγκασμοί είναι χρονοβόροι (περισσότερο από μία ώρα την ημέρα), προκαλούν ενόχληση και παρεμποδίζουν τις καθημερινές λειτουργίες του ατόμου (εργασία, σχολείο, κοινωνική ζωή κλπ.).

Υπάρχει στενή σχέση μεταξύ των ιδεοψυχαναγκαστικών συμπτωμάτων και της κατάθλιψης. Πιο συγκεκριμένα, άτομα με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή έχουν συχνά καταθλιπτικά συμπτώματα και άτομα με υποτροπιάζουσα καταθλιπτική διαταραχή μπορεί να παρουσιάσουν ιδεοληψίες.

• Θεραπεία

Προτείνεται ένας συνδυασμός φαρμακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας. Παράλληλα, καίρια θεωρείται η οικογενειακή στήριξη και επιμόρφωση (ιδίως στις περιπτώσεις παιδιών).

Στην περίπτωση της φαρμακοθεραπείας δίδονται αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Να σημειώσουμε, ότι ένα μεγάλο ποσοστό των ατόμων με ΙΨΔ βοηθιούνται αρκετά από τα φάρμακα, καθώς μειώνουν την ένταση τόσο των ιδεοληψιών, όσο και των ψυχαναγκασμών.

Ωστόσο, επειδή κάθε άτομο αντιδρά διαφορετικά σε κάθε φάρμακο, στην περίπτωση που το φάρμακο δεν ενεργήσει ή έχει παρενέργειες, μπορεί να αντικατασταθεί από κάποιο άλλο.

Η καλύτερη ψυχοθεραπεία για τα περισσότερα άτομα με ΙΨΔ περιλαμβάνει ένα είδος γνωστικής συμπεριφορικής παρέμβασης. Ωστόσο, η προσέγγιση αυτή ενδέχεται να μην ταιριάζει σε όλες τις περιπτώσεις (π.χ. σε άτομα με ΙΨΔ που έχουν κατάθλιψη, ή που έχουν μόνο ιδεοληψίες ή που πιστεύουν ότι οι φόβοι τους είναι βάσιμοι), οπότε κι επιλέγεται μια προσέγγιση ψυχοδυναμικού τύπου.

Γράφει η Βίκυ Τσατσανύφου – Ψυχολόγος / Οικογενειακή Θεραπεύτρια & Συνεργάτης του Ψυχοθεραπευτικού Κέντρου – Πολυχώρου Animus Corpus

(*Περισσότερες πληροφορίες για τις παροχές υπηρεσιών του Animus Corpus, καθώς και για το βιογραφικό της Ψυχολόγου, στην ιστοσελίδα www.animuscorpus.gr)

Στοιχεία επικοινωνίας:

διευθ.: Βασιλίσσης Σοφίας 54, Ιλίσια (Στάση Μετρό: Μέγαρο Μουσικής) 

τηλ. επικοινωνίας: 210 72 22 214