Το φαγητό συχνά καλύπτει κι άλλες μας ανάγκες εκτός από αυτήν της πείνας. Μπορεί να αποτελέσει μέρος μιας εξόδου, να είναι αφορμή για να καλέσουμε φίλους στο σπίτι, αποτελεί συνήθως αναπόσπαστο κομμάτι εορτασμών και κοινωνικών εκδηλώσεων.
– Τι είναι όμως αυτό που μας κάνει μετά από μια κουραστική μέρα να στεκόμαστε μπροστά στο ψυγείο αναποφάσιστοι ή να πνίξουμε τη θλίψη μας σε μια νουγκατίνα;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…
Το βρέφος θηλάζει όχι μόνο γιατί πεινάει αλλά γιατί μπορεί να φοβάται, να πονάει, να ψάχνει την ανακούφιση της επαφής που σ ’αυτήν την ηλικία βρίσκει στο τάισμα από την μητέρα του. Από νωρίς λοιπόν το φαγητό συνδέεται με μια φροντίδα που δεν είναι μόνο λόγω επιβίωσης αλλά είναι και συναισθηματική ανταπόκριση της μητέρας προς το μωρό της.
Μεγαλώνοντας το παιδί έχει την ευκαιρία να λάβει ανακούφιση και φροντίδα με πολλούς άλλους τρόπους εκτός του φαγητού καθώς μπορεί να επικοινωνήσει λεκτικά και να ζητήσει βοήθεια.
- Το «συναισθηματικό φαγητό» (emotional eating) είναι το φαγητό που δεν επιτελείται με σκοπό την κάλυψη βιολογικών αναγκών αλλά κυρίως συναισθηματικών αναγκών:
Το άτομο νιώθει μοναξιά, θλίψη, άγχος και τα διοχετεύει στο φαγητό. Παίρνει την ανακούφιση που χρειάζεται μέσω της τροφής, η οποία σ’αυτήν την περίπτωση είναι σνακ, πλούσια σε λιπαρά, χωρίς καμία θρεπτική αξία. Το άτομο μετά την κατανάλωση της τροφής νιώθει ενοχές και άγχος. Όταν το συναισθηματικό φαγητό γίνεται με μεγάλη συχνότητα οδηγεί στην παχυσαρκία.
Είναι γεγονός πως σχεδόν όλοι έχουμε φάει τουλάχιστον μια φορά στη ζωή μας από συναισθηματική ανάγκη και είναι φυσιολογικό.
Όπως προανέφερα το φαγητό από μικρή ηλικία περιέχει συναίσθημα, περικλείει το νοιάξιμο, τη στοργή, τη φροντίδα που χρειάζεται το νεογέννητο.
Ακόμη και αργότερα στην ενήλικη ζωή όλοι έχουμε αναμνήσεις από αγαπημένα σπιτικά οικογενειακά φαγητά που ακόμη κι αν ακολουθήσουμε αργότερα ακριβώς την συνταγή δεν μπορούμε να τα φτιάξουμε ίδια με αυτά της μαμάς/του μπαμπά/της γιαγιάς κτλ.
Μαντέψτε γιατί…
Επειδή όταν τα τρώγαμε στο παρελθόν περιέκλειαν και την φροντίδα που «άλλαζε τη γεύση», την έκανε μοναδική.
Συνεπώς δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε ότι δεν θα συμβούν ποτέ ξανά στιγμές φαγητού που η ανάγκη που ζητάμε να καλύψουμε δεν είναι η πείνα. Σημαντικό είναι να μην γίνεται συχνά, μένοντας το άτομο σε μια θέση όπου «βολεύεται» με το να μην μοιράζεται τα συναισθήματά του, να μην αλλάζει δυσλειτουργικές καταστάσεις στη ζωή του και να προστρέχει στο φαγητό πάντα για ανακούφιση.
Το φαγητό δεν λύνει τα προβλήματά μας αλλά δρα σαν ναρκωτικό, ανακουφίζει προσωρινά και την επόμενη φορά η ανάγκη είναι πιο επιτακτική. Όταν φυσικά γίνεται κατάχρηση, όπως ακριβώς συμβαίνει με το αλκοόλ κτλ.
Αν λοιπόν κάποιος παρατηρεί ότι τα επεισόδια συναισθηματικού φαγητού είναι αρκετά καλό είναι να κρατήσει ένα ημερολόγιο φαγητού, γράφοντας σ ’αυτό όλες τις τροφές που καταναλώνει μέσα στην ημέρα του για μία εβδομάδα.
Αφού αποκομίσει μια εικόνα των διατροφικών του συνηθειών καλό είναι να σκεφτεί ποιες στιγμές από αυτές έτρωγε από πείνα και ποιες για να εκτονώσει κάποιο συναίσθημα. Τις φορές λοιπόν που νιώθει πιεσμένος ας πάρει την απόφαση να μιλήσει σ’ένα φίλο, να πάει μια βόλτα, να δει μια ταινία.
Αν η κατάσταση ολοένα δυσχεραίνει καλό είναι να επισκεφθεί ένα ψυχολόγο για να αποκτήσει μια εικόνα των συναισθημάτων του και να μπορέσει να τα εκφράσει πιο παραγωγικά για τον ίδιο του τον εαυτό.
Το άρθρο υπογράφει η Πουλημενέα Γεωργία – Κλινική Ψυχολόγος / Ψυχολόγος Υγείας (MSc)
(Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε το www.mentalcare.gr)
(322)