Διπολική Διαταραχή: «κυκλοθυμική» όψη της… κατάθλιψης!

Ο όρος μανιοκαταθλιπτική ψύχωση (διπολική διαταραχή) για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε από τον ψυχίατρο Emil Kraepelin. Ο όρος διπολικές χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Leonhard για διαταραχές που συνδύαζαν μανιακά και καταθλιπτικά χαρακτηριστικά. 

 Όταν το θέμα άπτεται ψυχικών ασθενειών, η κοινωνία εξακολουθεί να συντηρεί πολλά στερεότυπα και τότε καθίσταται…δύσκολη υπόθεση ο εντοπισμός των διαταραχών της διάθεσης και των συναισθηματικών μεταπτώσεων, ιδιαίτερα σε άτομα με συμπτώματα… διπολικής διαταραχής.

 Είναι, επομένως, σημαντικό να γνωρίζουμε ποια είναι εκείνα τα σημάδια που φανερώνουν ότι κάποιος μπορεί να πάσχει από διπολική διαταραχή.

– Ακραίο αίσθημα ευφορίας…

Η διπολική διαταραχή χαρακτηρίζεται από διακυμάνσεις καλής – κακής διάθεσης, μανίας, αψιθυμίας (οξυθυμίας) και κατάθλιψης (κυκλοθυμία). Κατά τη διάρκεια της “μανιακής” φάσης, ορισμένοι ασθενείς μπορεί να έχουν τελούν εκτός πραγματικότητας. Αλλά σε πολλές περιπτώσεις, ένας διπολικός θα βρίσκεται σε τόσο ευφορική κατάσταση & ευδιαθεσία για τόσο μεγάλο διάστημα, που θα πρέπει να υποψιαστείτε ότι κάτι δεν πάει καλά. Είναι μια κατάσταση που ονομάζεται… “υπομανία” & είναι χαρακτηριστική σε άτομα με διπολική διαταραχή.

– Αδυναμία να φέρουν εις πέρας αρκετές υποχρεώσεις…

Οι αναβαλλόμενες υποχρεώσεις, οι υπαναχωρήσεις, οι αναδιπλώσεις, το ήξεις – αφ’ ήξεις (διφορούμενα λόγια, υπεκφυγές, αναποφασιστικότητα, αναβλητικότητα) είναι σήμα-κατατεθέν ενός διπολικού ατόμου, όταν φτάνουν να είναι σχεδόν μια πάγια κατάσταση. Όταν ένας διπολικός καταφέρει να ελέγξει την αυξημένη του ενέργεια ενόσω βρίσκεται σε κατάσταση υπομανίας, τότε μπορεί να φέρει εις πέρας κάθε υποχρέωση και με το παραπάνω.

… Όταν, όμως, αυτό δεν γίνεται, τότε συνήθως θα τα παρατήσει όλα στη μέση και θα ξεκινήσει να κάνει μεγαλεπίβολα & μεγαλόπνοα σχέδια για κάτι άλλο, τα οποία, ωστόσο, δεν θα ολοκληρωθούν ποτέ.

Συμπτώματα κατάθλιψης…

Ένα άτομο που βρίσκεται σε μια διπολική καταθλιπτική κατάσταση πρόκειται να εκδηλώσει ακριβώς ό,τι και ένα άτομο με κανονική κατάθλιψη. Αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα με την ενέργεια, την όρεξη, τον ύπνο και την εστίαση – προσοχή και οι δύο.

Δυστυχώς τα τυπικά αντικαταθλιπτικά από μόνα τους δεν λειτουργούν καλά σε ασθενείς οι οποίοι είναι διπολικοί. Αυτά τα φάρμακα μπορούν, επίσης, να κάνουν έναν διπολικό να έχει πιο συχνά επεισόδια αποκοπής από την πραγματικότητα.

Είναι ευερέθιστοι…

Μερικοί άνθρωποι με διπολική διαταραχή υποφέρουν από “μικτή μανία”, όπου εμφανίζουν συμπτώματα μανίας και κατάθλιψης ταυτόχρονα. Κατά τη διάρκεια αυτής της κατάστασης, είναι συχνά εξαιρετικά ευερέθιστοι και εκρηκτικοί.

 Ως διπολική διαταραχή αναφέρουμε μία ομάδα συναισθηματικών διαταραχών που χαρακτηρίζονται από καταθλιπτικά επεισόδια (που χαρακτηρίζονται από καταθλιπτική διάθεση, ανηδονία – μειωμένη λίμπιντο – μειωμένη λειτουργικότητα, κλπ. ) αλλά μανιακά ή υπομανιακά επεισόδια.

Γενικότερα…

Η υπερθυμία (υπομανία), μανία & κατάθλιψη είναι παθολογικά συναισθήματα:

• Έχουν μεγάλη ένταση και μακρά διάρκεια

• Συνοδεύονται από σωματικά συμπτώματα

• Παρεμποδίζουν την καθημερινή λειτουργικότητα

• Συνοδεύονται από ψυχωσικά συμπτώματα

• Παράγουν κίνδυνο για τη ζωή λόγω έντασης

Μερικές χρήσιμες πληροφορίες για την αναγνώριση μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου:

•  Καταθλιπτική διάθεση, υποτονικότητα, έλλειψη ενδιαφερόντων για οποιαδήποτε δραστηριότητα (δυσλειτουργικότητα ως προς το κοινωνικό κομμάτι της ζωής του πάσχοντος)

• Σε σχέση με τα παιδιά και τους εφήβους παρατηρείται ευερέθιστη διάθεση.

• Μείωση  ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης (ανηδονίας) σε όλες ή σχεδόν όλες τις δραστηριότητες στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας

• Απότομη απώλεια βάρους ή αύξηση του βάρους, ή ελάττωση ή αύξηση της όρεξης(διατροφική διαταραχή). 

• Αϋπνία ή υπερυπνία

•  Υπερκινητικότητα  ή νωθρότητα (οκνηρία)

•  Κόπωση ή απώλεια της ενεργητικότητας 

•  Αισθήματα αναξιότητας, όπου το άτομο απαξιώνει τον εαυτό του. Νιώθει ότι είναι άσχημος, αποτυχημένος ή ανεπιθύμητος. Νιώθουν ανεπιθύμητοι από τους άλλους, ακόμα και όταν λαμβάνουν αντίθετα μηνύματα και αυτό γιατί συνήθως πρόκειται για άτομα υπερευαίσθητα, συνεσταλμένα, ντροπαλά. Παρουσιάζουν δυσκολία ανάληψης αποφάσεων & να έχουν τάση “φυγής” αλλά και και αρέσκονται στο να κλείνονται στον εαυτό τους και απομονώνονται.

   

• Ελαττωμένη ικανότητα να σκεφθεί ή να συγκεντρωθεί ή και να εστιάσει σε συγκεκριμένους στόχους, ενώ  ή αναποφασιστικότητα και η αναβλητικότητα είναι χαρακτηριστικό τους γνώρισμα.

• Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου (όχι μόνο φόβος θανάτου), επανερχόμενος αυτοκτονικός ιδεασμός, χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο ή απόπειρα αυτοκτονίας. Δηλαδή το άτομο διακατέχεται από αίσθημα αυτοκαταστροφής και για αυτό μηχανεύεται τρόπους & εξυφαίνει σενάρια τρόπων “αυτοκαταστροφής” του.

Τρόποι παρέμβασης  στη  διπολική διαταραχή…

– Αποτελεσματική Θεραπεία στην Κοινότητα (Assertive Community Treatment)…

Με αυτή τη μέθοδο φαίνεται πως μειώνεται ο αριθμός των νοσηλειών, υπάρχει καλύτερη ανταπόκριση σε χορηγούμενα φάρμακα από τον θεράποντα ιατρό.

– Οικογενειακή Ψυχο-εκπαίδευση…

Παρεμβάσεις που στοχεύουν στη μείωση του στρες της οικογενείας και των νοσηλειών των ασθενών από 60% σε ποσοστό κάτω από 30%.

 – Υποστηριζόμενη απασχόληση (Supported Employment)…

Μελέτες έχουν δείξει πως αυτό το σύστημα της υποστηριζόμενης εργασίας φαίνεται να λειτουργεί υποστηρικτικά και συνεπικουρικά για τους ασθενείς φαίνεται πως μπορεί να προωθήσει την εύρεση ανταγωνιστικής εργασίας στα πλαίσια της κοινότητας και με αυτόν τον τρόπο να μπορέσουν να αναδιοργανώσουν τη ζωή τους.

– Εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες…

Οι ασθενείς διδάσκονται ικανότητες που τους βοηθούν στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, όπως το να ξεκινούν μία συζήτηση ή να εξωτερικεύουν τα συναισθήματα τους, το πως νιώθουν, ενώ μαθαίνουν να χρησιμοποιούν τεχνικές όπως modelling, role playing (ανάληψης & διεκπεραίωσης ρόλων) κάτι που συμβάλλει στην ομαλή τους κοινωνική ένταξη αλλά και στην πρόσβαση  τους στην αγορά εργασίας.

– Διδασκαλία στους ασθενείς τεχνικών διαχείρισης της ασθένειας…

Οι ασθενείς γίνονται συμμέτοχοι στη θεραπεία τους, μαθαίνουν πώς να αντιλαμβάνονται μία επερχόμενη υποτροπή, πώς να αντιμετωπίζουν συμπτώματα που επιμένουν κλπ.
Ενώ και η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία βοηθάει σε σημαντικό βαθμό στη μείωση της έντασης επιμόνων ψυχωσικών συμπτωμάτων, κάτι που οδηγεί σε μειωμένα επεισόδια υποτροπής.

– Συνδυασμένη Θεραπεία για συνυπάρχουσα χρήση ναρκωτικών ουσιών…

Έχει φανεί πως τέτοια συνδυασμένα προγράμματα συμβάλλουν στη μείωση της χρήσης ναρκωτικών ουσιών με τα οφέλη που αυτό συνεπάγεται για τους ασθενείς με διπολική διαταραχή. Συνδυασμός φαρμακοθεραπείας και ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων είναι ιδανικός που βοηθάει περισσότερο τους ασθενείς με Διπολική Διαταραχή. Η χορήγηση λίθιου έχει αποδειχθεί ότι συμβάλει στην σταθεροποίηση της διάθεσης και την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του μανιακού ή του μεικτού επεισοδίου.

του Λάσκαρη Κωνσταντίνου