Όταν οι γονείς έχουν κατάθλιψη, πώς επηρεάζονται τα παιδιά;

Για έναν γονιό με κατάθλιψη η κάλυψη των αναγκών του παιδιού μπορεί να είναι μια τρομερή πρόκληση. Για παράδειγμα, μπορεί να δυσκολεύεται ιδιαίτερα να δείξει στοργή, υπομονή, να παίξει με τα παιδιά του αλλά και να τα οριοθετήσει συστηματικά και αποτελεσματικά.

Η δυσκολία αυτή επιτείνεται και από τις ενοχές που συνήθως συνοδεύουν την κατάθλιψη. Για παράδειγμα, μια μητέρα δεν δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις γονικές της υποχρεώσεις και ταυτόχρονα νιώθει άσχημα για αυτό, γεγονός που υπονομεύει ακόμα περισσότερο την αυτοεκτίμησή της και εντείνει τα καταθλιπτικά συμπτώματα. Αλλά ακόμα και στις περιπτώσεις που η κατάθλιψη δεν είναι πιο ήπια (όταν για παράδειγμα ο γονιός πάσχει από χρόνια δυσθυμία) το παιδί επηρεάζεται επίσης εξαιτίας της χρονιότητας του προβλήματος.

Η επίδραση στα βρέφη

Η κατάθλιψη της μητέρας κατά την διάρκεια της βρεφικής ηλικίας επηρεάζει κυρίως τη διαμόρφωση του δεσμού της μητέρα και του παιδιού (attachment). H βλεμματική επαφή και η ανταπόκριση στα ερεθίσματα του βρέφους μειώνεται και σαν αποτέλεσμα τα βρέφη αναπτύσσουν περισσότερο άγχος και φόβο. Οι έρευνες δείχνουν επίσης ότι τα βρέφη στις περιπτώσεις αυτές παίρνουν δυσκολότερα βάρος.

Η επίδραση στην προσχολική ηλικία

Ο νους ενός νέου παιδιού σχηματίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις επιδράσεις με το περιβάλλον του. Χρειάζεται πολύ ενέργεια για να φροντίσει κανείς ένα παιδί σε αυτή την ηλικία, ενώ οι μητέρες με κατάθλιψη είναι πιο πιθανό να νιώθουν εξαντλημένες, ευερέθιστες και αγχωμένες.

Το αποτέλεσμα είναι τα παιδιά να αντιμετωπίζουν δυσκολία να ρυθμίσουν το συναίσθημά τους, να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των άλλων και να διαχειριστούν τις ανάγκες τους. Η έρευνα επίσης, δείχνει ότι η κατάθλιψη στις μητέρες σχετίζεται με χαμηλότερες επιδόσεις των παιδιών στο σχολείο.

Η επίδραση στη σχολική και εφηβική ηλικία

Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, αναπτύσσουν μεγαλύτερη αυτονομία και οι γονείς έχουν την τάση να τα αντιμετωπίζουν περισσότερο ως ενήλικες και να τους αναθέτουν υποχρεώσεις. Αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο όταν ένα γονιός έχει σοβαρής μορφής κατάθλιψη: το μικρό παιδί αναγκάζεται να φερθεί ως μικρός ενήλικας και να «αναλάβει» τα μικρότερα αδέρφια ή τις δουλειές του σπιτιού. Το παιδί παρουσιάζεται ως ώριμο και υπεύθυνο, αλλά στην ουσία αποξενώνεται από τις ανάγκες του και μαθαίνει να λειτουργεί μόνο ως φροντιστής των άλλων. Το μοτίβο αυτό επαναλαμβάνεται και στην ενήλικη ζωή κάτι που δυσκολεύει τις διαπροσωπικές και διαφυλικές του σχέσεις.

Τι μπορεί να κάνει ένας γονιός;

Όλα τα παραπάνω καταδεικνύουν την άμεση επίδραση της κατάθλιψης στα παιδιά και τονίζουν τη σημασία της αντιμετώπισης του προβλήματος. Ακόμα και αν η κατάθλιψη δεν είναι σοβαρής μορφής είναι σημαντικό να στοχεύσετε στην έγκαιρη αντιμετώπισή της.

1. Αναζητείστε επαγγελματική βοήθεια

Είτε αισθάνεστε ότι τα συμπτώματα της κατάθλιψης κυριαρχούν στη ζωής σας, είτε δεν είστε βέβαιοι ότι ο εκνευρισμός, η κούραση και η δυσκολία να ανταποκριθείτε στις ανάγκες των παιδιών σας σηματοδοτούν κατάθλιψη, απευθυνθείτε σε έναν ειδικό. Ο ψυχολόγος ή/και ο ψυχίατρος μπορούν να σας βοηθήσουν να κατανοήσετε τη δυσκολία σας και να πάρετε τον έλεγχο της ζωή σας.

2. Βασιστείτε στον σύντροφο σας και στο περιβάλλον σας 

Ο σύντροφός σας θα πρέπει να αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος του βάρους και όχι το παιδί σας. Πάρτε υποστήριξη από τους φίλους και τους γονείς σας

3. Ενισχύστε τα παιδιά να έχουν μια ρουτίνα

Τα παιδιά που συνεχίζουν να έχουν ένα σταθερό πρόγραμμα και σταθερές δραστηριότητες εκτός σπιτιού, διατηρούν την αίσθηση του ελέγχου και τις σιγουριάς σε σχέση με τα παιδιά που δεν έχουν μια αντίστοιχη ρουτίνα.

4. Μιλήστε στα παιδιά σας

Εξηγήστε στα παιδιά σας με απλά λόγια τι σημαίνει κατάθλιψη. Είναι πιο επώδυνο για τα παιδιά να βιώνουν την κατάθλιψη των γονιών τους και να μην γνωρίζουν τι είναι, παρά να ξέρουν ότι υπάρχει ένα πρόβλημα αλλά ότι δεν ευθύνονται εκείνα για τη δυσκολία του γονιού τους.