Μήπως είστε και εσείς θύμα κακοποίησης;

Η κακοποίηση πλέον έχει πολλές μορφές που ίσως οι περισσότεροι δεν γνωρίζουμε. Στο άρθρο αυτό θα επικεντρωθούμε στις μορφές κακοποίησης που αφορούν ενήλικες, ενώ σε κάποιο άλλο άρθρο θα ασχοληθούμε και με τις υπόλοιπες.

Ο ορισμός που δίνει – ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών – για την κακοποίηση είναι: 

«Κάθε πράξη βίας που στηρίζεται στο φύλο και έχει ως αποτέλεσμα ή είναι δυνατό να έχει ως αποτέλεσμα, τη σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βλάβη ή πόνο, συμπεριλαμβανομένων των απειλών τέτοιων πράξεων, τον εξαναγκασμό ή την αυθαίρετη στέρηση της ελευθερίας είτε αυτό προκύπτει στη δημόσια είτε στην ιδιωτική ζωή» 

Η κακοποίηση χωρίζεται σε:

• σωματική
• λεκτική
• ψυχολογική/συναισθηματική
• οικονομική

Θα ξεκινήσουμε να αναλύσουμε την πιο γνωστή μορφή κακοποίησης, που είναι η σωματική.

Σωματική κακοποίηση…

μπορεί να θεωρηθεί κάθε είδους τραυματισμός και κάκωση – διαφορετικής σοβαρότητας και συχνά διαφορετικών ηλικιών – που δεν οφείλεται σε ατύχημα. Δεν χρειάζεται το τραύμα να είναι σοβαρό ή επικίνδυνο για να θεωρηθεί σωματική κακοποίηση, αλλά ακόμα και ένα χαστούκι είναι αρκετό. Την σωματική κακοποίηση αρχίζουμε να την “συνηθίζουμε” από την παιδική μας ηλικία, όπου μας τιμωρούσαν κάθε φορά που κάναμε μία αταξία. Στην πραγματικότητα κι αυτό είναι ένα είδος κακοποίησης, που με τα χρόνια και τις ιστορίες που ακούμε θεωρούμε κάτι τελείως φυσιολογικό, κι εμείς με την σειρά μας το επαναλαμβάνουμε.

Σεξουαλική κακοποίηση θεωρείτε ο εξαναγκασμός σε… σεξουαλικές πράξεις χωρίς συναίνεση, η σεξουαλική παρενόχληση (σε χώρο εργασίας ή σε δημόσιο και ιδιωτικό χώρο) και ο εξαναγκασμός σε σεξουαλικές πράξεις για χρηματική εκμετάλλευση. Η ενημέρωση σε θέματα σεξουαλικής κακοποίησης μπορεί να μας προστατέψει και να μας δώσει δύναμη να αντιδράσουμε σε τέτοιου είδους συμπεριφορές.

Λεκτική κακοποίηση…

είναι η απόπειρα του ενός ατόμου να ελέγξει το άλλο χρησιμοποιώντας συγκεκριμένες λέξεις που μπορεί να προσβάλλουν, να μειώνουν ή και να χειραγωγούν. Οι λέξεις ή οι εκφράσεις αυτές είναι δύσκολο να επισημανθούν καθώς η χρήση κάποιων λέξεων δεν υποδηλώνουν και αυτόματα λεκτική κακοποίηση. Η λεκτική κακοποίηση είναι το ίδιο επώδυνη με τη σωματική και για τον λόγο αυτό δίνουμε την ίδια βαρύτητα που δίνουμε και στην σωματική κακοποίηση.

Η ψυχολογική – συναισθηματική κακοποίηση…

είναι άλλη μια μορφή κακοποίησης εξίσου επώδυνης με την σωματική, με την μόνη διαφορά πως δεν υπάρχουν σημάδια που να φανερώνουν την κακοποίηση αυτή. Συνήθως σ’ αυτού του είδους την κακοποίηση υπάρχει… έντονη χειραγώγηση, προσπάθεια εξευτελισμού της προσωπικότητας, έντονες απειλές,  απομάκρυνση από τους ανθρώπους εμπιστοσύνης (όπως π.χ. οικογένεια, γονείς, φίλους) αλλά και ξεσπάσματα ζήλιας που δεν μπορούν να δικαιολογηθούν.

Πάντα στην ζωή του αυτός ο άνθρωπος – θύτης θέλει να έχει ένα θύμα. Αναγνωρίστε νωρίς τα σημάδια και απομακρυνθείτε. Δεν υπάρχει ούτε δείγμα αγάπης από μια τέτοια συμπεριφορά, παρά μόνο ψυχολογικά προβλήματα για τα οποία δεν είστε εσείς υπεύθυνοι.

Τέλος, υπάρχει και η οικονομική κακοποίηση…

που γίνεται όλο και πιο έντονη στην εποχής μας. Παλαιότερα δεν αναγνωριζόταν ως μορφή κακοποίησης, μέχρι που τα δεδομένα αλλάξαν όπως και οι ανθρώπινες συμπεριφορές. Η οικονομική κακοποίηση λοιπόν, είναι κάθε προσπάθεια εξουσίας προς ένα άλλο πρόσωπο, με την στέρηση και απόκρυψη του εισοδήματός του, την υπεξαίρεση αυτού, την απειλή απόλυσης από την εργασία του και την στέρηση βασικών αγαθών. Και αυτή η μορφή κακοποίησης είναι άλλη μια προσπάθεια εξουσιασμού και εξευτελισμού της προσωπικότητας.

Όλες οι παραπάνω μορφές κακοποίησης έχουν σαν κοινό τους χαρακτηριστικό… την δημιουργία σχέσης θύματος και θύτη, τον έλεγχο συμπεριφορών, την οικονομική και συναισθηματική καταπίεση αλλά και μια διαταραγμένη προσωπικότητα (που οφείλει να αναζητήσει βοήθεια πρώτα για τον εαυτό του και μετά για τους άλλους).

Η έλλειψη ενημέρωσης, η αδιαφορία, η δικαιολόγηση συμπεριφορών, η χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι μερικοί από τους λόγους που αποδεχόμαστε την κάθε είδους κακοποίηση ή δεν την «βλέπουμε». Η αναγνώριση της αξίας μας και η αποδοχή της προσωπικότητάς μας, μας δίνει την δύναμη να σταθούμε γερά στα πόδια μας και να αναγνωρίζουμε ποιες συμπεριφορές μας αξίζουν και ποιες όχι.

Γράφει η Νικολέττα Σεφέρου –  Senior HR Consultant