Σχολικός «εκφοβισμός» & κατάθλιψη!

Ένα σχετικά καινούριο πεδίο για τα ελληνικά δεδομένα, είναι ο σχολικός εκφοβισμός -bullying- όπως οι περισσότεροι ακούμε συχνά.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένα θέμα που χρήζει μελέτης και περαιτέρω έρευνας στην Ελλάδα, καθώς σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια και με βάση τα αποτελέσματα μιας μελέτης που πραγματοποίησε η Εταιρία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου σε συνεργασία με την Παιδαγωγική σχολή του Α.Π.Θ., το 29% των μαθητών έχει υποστεί κάποια μορφή εκφοβισμού εντός του σχολικού περιβάλλοντος με συχνότητα δύο έως τρεις φορές το μήνα ή και περισσότερο. Στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και στην Αμερική το φαινόμενο βρίσκεται με μεγάλη έξαρση, και για αυτό το λόγο τα τελευταία χρόνια γίνονται όλο και περισσότερες έρευνες σχετικά με το bullying.

Το bullying βέβαια εκτείνεται και πέρα από το σχολικό περιβάλλον, σε πολύ περισσότερους τομείς της καθημερινότητας από όσο φανταζόμαστε. Αυτό που ίσως δεν γνωρίζουμε όμως, είναι το αντίκτυπο που έχει το εκάστοτε είδος εκφοβισμού στα παιδιά νεαρής ηλικίας, και κυρίως στους εφήβους. Πολλοί νέοι, προκειμένου να εκτονώσουν όλη αυτή την πίεση και το στρες που αισθάνονται λόγω των εκφοβιστικών συμπεριφορών, καταφεύγουν στον αυτοτραυματισμό. Όλη αυτή η πίεση, προκαλεί πολύ συχνά στα παιδιά και καταθλιπτική συμπτωματολογία.

Εμφανίζεται με τη μορφή του λεκτικού εκφοβισμού (κοροϊδία, διακρίσεις, ντροπιαστικά σχόλια), του κοινωνικού εκφοβισμού (διάδοση φημών, καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, απομόνωση από την ομάδα), του σωματικού εκφοβισμού (χτυπήματα, σπρωξίματα, κλωτσιές), του ηλεκτρονικού εκφοβισμού (εκβιασμός μέσω Διαδικτύου και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μέσω μηνυμάτων στο κινητό τηλέφωνο).

Συχνότερα θύματα είναι τα αγόρια, παρόλα αυτά, αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι πως συχνά οι θύτες έχουν υπάρξει με τη σειρά τους και οι ίδιοι θύματα. Έχουν βρεθεί στην πλευρά του θύματος και γνωρίζουν καλά πώς είναι αυτή η αίσθηση. Τώρα λοιπόν, επιλέγουν να βρεθούν στην πλευρά του θύτη νομίζοντας  πως η υπεροχή αυτή έναντι των πιο αδύναμων θα τους ικανοποιήσει. Καταβάθος όμως και αυτό τους πληγώνει, και η άμυνα που έχουν αναπτύξει θα διαλυθεί αργά ή γρήγορα. Το να νιώθεις δυνατός μέσα από τέτοιες συμπεριφορές είναι πολύ συχνό, καθώς οι θύτες νιώθουν πως μπορούν να εξουσιάσουν τα θύματά τους, και ίσως αυτό να τους κάνει και πιο δημοφιλείς μεταξύ των συνομηλίκων τους.

Εξακολουθεί να θεωρείται «μαγκιά» το να δείχνεις την υπεροχή σου απέναντι σε κάποιον λιγότερο δυνατό, λιγότερο τολμηρό. Πολλές φορές αυτά τα μηνύματα φτάνουν στα αυτιά των παιδιών είτε από τους ίδιους τους γονείς τους, είτε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, είτε από το ευρύτερο περιβάλλον.

Τα θύματα είναι αυτά που βιώνουν τη μεγαλύτερη πίεση και τα αρνητικά συναισθήματα. Το παιδί αρνείται να πάει στο σχολείο, παρουσιάζει αλλαγή στη συμπεριφορά του, κλείνεται στον εαυτό του, ίσως γίνει επιθετικό και πολλές φορές μπορεί να οδηγηθεί στην κατάθλιψη. Αρκεί μια προδιάθεση, όπου θα μετατραπεί σε κατάθλιψη μέσω όλης αυτής της επίδρασης που θα έχει πάνω του ο εκφοβισμός από τους συνομιλήκους του.

Διοργανώνονται πολλές ημερίδες στα σχολεία για να ενημερωθούν τα παιδιά σχετικά με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού, για να τα παροτρύνουν να μιλήσουν αν είναι θύματα ή και θύτες, να ζητήσουν βοήθεια για το πώς θα αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση. Αντίστοιχη ενημέρωση παρέχεται και στους γονείς, προκειμένου να μπορέσουν να αντιληφθούν έγκαιρα οποιαδήποτε αλλαγή στη συμπεριφορά των παιδιών τους, να βρουν τρόπο να τα προσεγγίσουν και να εκμαιεύσουν οποιαδήποτε πληροφορία μπορεί να σχετίζεται με το φαινόμενο αυτό.

«Μίλα» είναι το σύνθημα πολλών ομάδων που έχουν αναλάβει δράση για την πρόληψη και την ενημέρωση σχετικά με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού. Μία τόσο απλή λέξη, που είναι όμως η αρχή για να μπορέσουν τα θύματα να μιλήσουν, να εκφράσουν αυτό που βιώνουν και το αρνητικό συναίσθημα που τους κατακλύζει. Μίλα στη δασκάλα σου, μίλα στο γονιό σου, μίλα σε ένα κοντινό σου πρόσωπο που εμπιστεύεσαι. Μόνος σου θα είναι πιο δύσκολο, μοιράσου την εμπειρία σου και ίσως σε μιμηθούν κι άλλα παιδιά και κάνουν το ίδιο.

Μαρία-Ελένη Γραμματικοπούλου
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια