Η σκόνη και η άνοιξη προκαλούν αλλεργική επιπεφυκίτιδα

Ως αλλεργία χαρακτηρίζουμε μια παράδοξη και υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού (αμυντικού) μας συστήματος σε κάποια ουσία που την ονομάζουμε αλλεργιογόνο και που προκαλεί υπερβολικά, ενοχλητικά και μερικές φορές επικίνδυνα συμπτώματα στον οργανισμό μας, ενώ υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν θα προκαλούσε.

• Ποιες είναι οι οφθαλμικές αλλεργίες;

Οι αλλεργικές εκδηλώσεις στα μάτια αφορούν κυρίως την εξωτερική επιφάνεια και κυρίως τον επιπεφυκότα (το λευκό χιτώνα του ματιού).

Οι αλλεργικές επιπεφυκίτιδες περιλαμβάνουν την εποχιακή αλλεργική επιπεφυκίτιδα (όπως εαρινή ή ανοιξιάτικη), την κλασική αλλεργική επιπεφυκίτιδα σε κάποιο αλλεργιογόνο (φάρμακα ή περιβαλλοντικοί παράγοντες) που μπορεί να μας προσβάλει όλο το χρόνο και τη γιγαντοθηλαία επιπεφυκίτιδα που προκαλείται από τη χρόνια χρήση των φακών επαφής.

• Πώς εκδηλώνονται οι οφθαλμικές αλλεργίες;

Το πιο κοινό χαρακτηριστικό σημείο είναι η ερυθρότητα ή κοκκίνισμα των ματιών. Επίσης μπορεί να υπάρχει οίδημα ή πρήξιμο στα βλέφαρα ή ακόμα και στον επιπεφυκότα. Τα μάτια δακρύζουν συνεχώς. Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας είναι η φαγούρα (κνησμός). Είναι τόσο έντονη που δύσκολα μπορούμε να αντισταθούμε από το να τρίψουμε τα μάτια μας και φυσικά αυτό επιδεινώνει την κατάσταση. Άλλα συμπτώματα είναι τσούξιμο, αίσθηση ξένου σώματος αλλά είναι λιγότερο συχνά και συνήθως συνοδεύουν τη φαγούρα, που είναι το κυρίαρχο σύμπτωμα.

Πολλές από τις αλλεργικές εκδηλώσεις των ματιών συνοδεύονται και από αλλεργικές εκδηλώσεις άλλων οργάνων, όπως η μύτη με τη μορφή της αλλεργικής ρινίτιδας .

• Με ποιο μηχανισμό εκδηλώνεται η οφθαλμική αλλεργία;

Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα ξεκινά με την ευαισθητοποίηση ενός ατόμου σε ένα συγκεκριμένο αλλεργιογόνο. Η φάση της ευαισθητοποίησης είναι μια ασυμπτωματκή διαδικασία που ‘προετοιμάζει’ τον επιπεφυκότα για τις επακόλουθες αλλεργικές απαντήσεις.

Όταν ένα άτομο επανεκτεθεί στο αλλεργιογόνο, ξεκινά η αλλεργική απάντηση. Τα – μαστοκύτταρα – αποδεσμεύουν ισταμίνη, η οποία συνδέεται με ειδικούς υποδοχείς των νευρικών κυττάρων και προκαλείται ο κνησμός (φαγούρα) καθώς και με υποδοχείς των ενδοθηλιακών κυττάρων που οδηγούν σε οίδημα και ερυθρότητα των βλεφάρων. Άλλοι μεσολαβητές όπως οι προσταγλανδίνες, λευκοτριένια και κυτταροκίνες προκαλούν (αγγειοδιαστολή και φλεγμονή). Τα συμπτώματα εμφανίζονται γρήγορα, μέσα σε περίπου 2 ώρες από την έκθεση στο αλλεργιογόνο.

• Πώς μπορούμε να αποφύγουμε την εκδήλωση της αλλεργίας;

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τον παράγοντα που μας προκαλεί αλλεργία. Γνωρίζοντας το αλλεργιογόνο μπορούμε να το απομακρύνουμε ή να αποφύγουμε την έκθεσή μας σε αυτό προστατεύοντας τα μάτια μας από την αλλεργική εκδήλωση. Το πλύσιμο των χεριών βοηθά στο να μη μεταφέρονται με το τρίψιμο ουσίες που προκαλούν αλλεργίες στα μάτια, όπως σκόνη, γύρη, τρίχες ζώων. Το τρίψιμο επίσης πρέπει να αποφεύγεται διότι η διαδικασία αυτή εκκρίνει περισσότερη ισταμίνη και επιδεινώνει τα φαινόμενα.

(Το μικροκλίμα στο σπίτι και στην εργασία μπορεί να αποτελεί αιτία αλλεργίας. Η χρήση ειδικών φίλτρων στα συστήματα κλιματισμού και η συντήρησή τους βοηθούν στον περιορισμό των αλλεργιογόνων).

• Πώς αντιμετωπίζουμε την αλλεργία στα μάτια;

Οι κρύες κομπρέσες και το πλύσιμο των ματιών με άφθονο κρύο νερό από τη βρύση μπορεί να ανακουφίσει τα συμπτώματα και αυτός είναι ένας απλός τρόπος πρώτης αντιμετώπισης των συμπτωμάτων. Επίσης, τα τεχνητά δάκρυα μπορούμε να τα χρησιμοποιούμε άφοβα και συχνά, ξεπλένοντας τα μάτια από τα αλλεργιογόνα και προστατεύοντας τον κερατοειδή χιτώνα και ανακουφίζοντας τα συμπτώματα της αίσθησης ξένου σώματος.

Θεραπεία

Η χορήγηση φαρμάκων είναι η βασική θεραπεία της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας. Υπάρχουν πολλών ειδών σκευάσματα σε μορφή κολλυρίων που μπορούν να δοθούν για την φαρμακευτική αντιμετώπιση των οφθαλμικών αλλεργιών. Οι κύριες κατηγορίες φαρμάκων είναι τα αντισταμινικά, οι σταθεροποιητές των μαστοκυττάρων και τα κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη).

Τα – αντισταμινικά – αναστέλλουν τη δράση της ισταμίνης και κατά συνέπεια τη φαγούρα, το πρήξιμο (οίδημα), το κοκκίνισμα κτλ. Οι – σταθεροποιητές των μαστοκυττάρων – δρουν προληπτικά ώστε όταν περάσει η δράση του αντισταμινικού και ξαναεκτεθούμε στο αλλεργιογόνο να μην εμφανιστούν τα συμπτώματα καθόλου ή σε πολύ μικρότερο βαθμό.  Σήμερα υπάρχουν νέα και πολύ αποτελεσματικά αντιαλλεργικά φάρμακα που συνδυάζουν σε ένα κολλύριο και το αντισταμινικό και τον σταθεροποιητή των μαστοκυττάρων. Έτσι με την χρήση των σταγόνων αυτών 2 φορές την ημέρα έχουμε μια καταπληκτική βελτίωση των συμπτωμάτων και της κλινικής εικόνας.

Τα παραπάνω φάρμακα και οι ειδικά – οι σταθεροποιητές των μαστοκυττάρων – μπορούν να δοθούν προληπτικά λίγο καιρό πριν ξεκινήσει η εποχή που εμφανίζεται η αλλεργία αν υπάρχει μια εποχιακή αλλεργική επιπεφυκίτιδα που μας κάνει να υποφέρουμε κάθε χρόνο. Η προληπτική αγωγή βοηθά στο να μην εκδηλωθεί η αλλεργία όταν εκτεθούμε στο αλλεργιογόνο.

Τα – αντισταμινικά – από το στόμα σε μορφή χαπιών είναι άλλο ένα όπλο που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι οφθαλμίατροι, ειδικά σε άλλες μορφές αλλεργίας που αφορούν και άλλα όργανα όπως η αλλεργική ρινίτιδα. Η δράση των χαπιών αυτών είναι αποτελεσματική και στις αλλεργικές επιπεφυκίτιδες αλλά είναι λιγότερο αποτελεσματική από την τοπική θεραπεία. Η τοπική θεραπεία αντίθετα μπορεί να είναι αποτελεσματική και στην αλλεργική ρινίτιδα που συνοδεύει πολύ συχνά την αλλεργική επιπεφυκίτιδα καθότι τα κολλύρια περνούν στη μύτη μέσω του δακρυϊκού πόρου και την δακρυϊκής οδού.

Τέλος, τα – κορτικοστεροειδή – είναι φάρμακα που χρησιμοποιούνται (στην οξεία φάση) και βοηθούν στην μείωση της φλεγμονής και του οιδήματος και γενικότερα στην άμεση ανακούφιση των συμπτωμάτων. Όμως δεν έχουν προληπτική δράση και επομένως όταν σταματήσουμε τη χορήγηση, η έκθεση στο αλλεργιογόνο οδηγεί εκ νέου στην εκδήλωση της αλλεργίας. Τα κορτικοστεροειδή μπορούν να έχουν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, κατά συνέπεια θα πρέπει να χορηγούνται μόνο με συνταγή του οφθαλμιάτρου και αφού εξετασθούν κλινικά τα μάτια.

Έτσι λοιπόν, με τη σωστή διάγνωση και την κατάλληλη θεραπεία της οφθαλμικής αλλεργίας οι διαταραχές μπορούν να αντιμετωπισθούν και να βελτιωθούν σε σημαντικό βαθμό. Τα αλλεργικά άτομα είναι καλό να επισκέπτονται προληπτικά τον οφθαλμίατρό τους ώστε να προλάβουν και να θεραπεύσουν έγκαιρα τα συμπτώματά τους πριν αυτά γίνουν σημαντικά και ενοχλητικά και οδηγήσουν στον περιορισμό της καθημερινότητας και της ποιότητας της ζωής του ατόμου.

Το άρθρο υπογράφει ο Ιωάννης Α. Μάλλιας – Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών & Clinical Fellow της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Columbia της Νέας Υόρκης

(Για περισσότερες πληροφορίες τηλ: 210-9320215 & στο www.mallias.gr)

Στοιχεία επικοινωνίας:

Διευθ. : Νέα Σμύρνη, Αθήνα Ελευθερίου Βενιζέλου 65 και Καλλιπόλεως 3

Τηλ. επικοιν: 210-9320215