Kατάθλιψη και πανικός… έχουν όνομα, ταυτότητα & ρίζες βαθιές!

Γράφει η Ελπίδα Γεωργακοπούλου Συμβουλευτική Ψυχολόγος/ Ειδική Παιδαγωγός

Σ’αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να πάρουμε τα πράγματα απ’την αρχή…

Να ξεκινήσουμε, δηλαδή, απ’την αρχή του νήματος, αλλά όχι να σκαλώσουμε στους λόγους που μας οδήγησαν στις κρίσεις και στις διαταραχές πανικού…

Εξάλλου, οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουν τους λόγους που τους οδήγησαν εκεί που βρίσκονται, ενώ άλλοι, ίσως, ακόμη να εξερευνούν στο παρελθόν τους για να εντοπίσουν την ρίζα των συμπτωμάτων.

Το ζητούμενο στο άρθρο αυτό δεν είναι η ρίζα των συμπτωμάτων, αλλά η ύπαρξη του ίδιου του προβλήματος: Ποιοι είναι οι καθαροί λόγοι που μας προδιάθεσαν για αυτές τις κρίσεις πανικού…; Γιατί να συμβεί σε εμένα και όχι σε κάποιον άλλον…; Γιατί να είμαι εγώ αυτός ο αδύναμος κρίκος της αλυσίδας…; Σαφώς, κάποιος ψυχολόγος θα μπορούσε να απαντήσει άμεσα σ’αυτό το καίριο ερώτημα, αλλά εμείς μπορούμε να το σκαλίσουμε λιγάκι, βασιζόμενοι πάντοτε στις δικές μας εμπειρίες και συμπεριφορές. Εξάλλου, ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, αλλά πόσα κοινά γνωρίσματα έχουν όσοι αισθάνονται αυτές τις κρίσεις πανικού;

Γνωρίζουμε τα βασικά:

Ένα έντονο άγχος ήταν αρκετό για να καταρρεύσει ο ψυχικός μας κόσμος. Μια παλιά στεναχώρια οδήγησε σε κατάθλιψη και αυτή με τη σειρά τις σε αυτό το σύνδρομο των πανικών. Οι βασικές φοβίες μας είναι μεγαλύτερες απ’ότι αρχικά γνωρίζαμε και κατέληξαν να γίνουν ανεξέλεγκτες. Αυτοί είναι οι λόγοι, ή θα πρέπει να πάμε αρκετά πιο πίσω και να αναλύσουμε την φυσιολογία του χαρακτήρα μας, προσπαθώντας να τον κατατάξουμε σε μερικές κατηγορίες:

Αδύναμος χαρακτήρας…

Ποια είναι τα γνωρίσματα ενός δυνατού και ενός αδύναμου χαρακτήρα…; Προσωπικά δεν νομίζω πως η εμφάνιση των κρίσεων πανικού θα μπορούσαν να οφείλονται σε τόσο απλούς χαρακτηρισμούς. Εξάλλου, την δύναμη του χαρακτήρα σας την καταλαβαίνετε απ’την προσπάθεια να εμποδίσατε τα συμπτώματα ή να προχωρήσετε μπροστά μαζί μ’αυτά. Και έπειτα από μια έντονη δυσάρεστη κατάσταση βλέπετε πως πάντοτε βγαίνετε νικητές. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει αδύναμος χαρακτήρας; Αφήνουμε αυτή την ταμπέλα και προχωράμε παρακάτω.

Αγχώδης χαρακτήρας…

Έχετε αναρωτηθεί για πόσα πράγματα είχατε αγχωθεί στην πορεία της ζωής σας μέχρι σήμερα; Σίγουρα ήταν άπειρα! Άγχος στο σχολείο, άγχος στις Πανελλήνιες, άγχος για εύρεση δουλειάς, άγχος για το ξεκίνημα μιας νέας ζωής κ.λ.π. Σίγουρα, ο καθένας αντιδρά διαφορετικά στο άγχος και άλλοι, δυστυχώς, τους γίνεται εμμονή και καταλήγει σε πάθηση. Όσοι πάσχουν από κρίσεις πανικού, σίγουρα, θα έχουν να προσθέσουν κι άλλες κρίσεις άγχους στο παρελθόν τους.

Οι περισσότερες απ’αυτές, μπορεί να ήταν και δευτερεύουσας σημασίας, αλλά ένας ευπαθής χαρακτήρας (στο άγχος) σίγουρα δεν θα μπορούσε να τις βγάλει απ’το μυαλό του. Σίγουρα το άγχος είναι ο πρώτος παράγοντας που μας οδήγησε στις κρίσεις πανικού και ίσως, ο βασικότερος.

Μετατραυματική εμπειρία…

Ακόμη μια βασική αιτία. Τέτοιου είδους εμπειρίες (θάνατος προσώπου, έντονη θλίψη, διάφορες παρενοχλήσεις διαφόρου τύπου) μπορούν να επισκιάσουν τον ψυχικό μας κόσμο και να εκδηλωθούν ανάλογα με την περίσταση σε κλειστοφοβία, αγοραφοβία, ψύχωση και κρίσεις πανικού…

Και αυτό δεν γίνεται άμεσα. Μπορεί να παρέλθει ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να εκδηλωθούν τα πρώτα συμπτώματα, μπορεί και πολλά χρόνια. Μπορεί το άτομο να έχει περάσει μια τραυματική εμπειρία στο παρελθόν και παραδόξως, να μην την θυμάται και να την αναβιώνει με τις κρίσεις πανικού. Το άτομο σ’αυτή την κατηγορία είναι απαραίτητο να αναβιώσει συνειδητά αυτή την εμπειρία για να μπορέσει να την καταπολεμήσει.

Δειλός χαρακτήρας…

Προσωπικά θεωρώ την ντροπή και την δειλία σαν μια μορφή εσωτερικής καταπίεσης. Θέλουμε πολύ να κάνουμε κάτι, αλλά κάτι άλλο μας εμποδίζει. Νιώθουμε την έντονη ανάγκη να αντιδράσουμε, αλλά, για μια ακόμη φορά, καταπιέζουμε τα συναισθήματα μας και τα κρύβουμε μέσα μας. Αυτό είναι κάτι καινούριο; Υπήρχε σε όλη μας τη ζωή, ακόμη και στα παιδικά μας χρόνια.

Η ντροπή μας έκανε να ζούμε μόνοι μας; Η ντροπή μας ανάγκασε να μην βρίσκουμε φίλους και να μην συμμετάσχουμε σε διάφορες ομαδικές δραστηριότητες; Η δειλία μας καταπίεσε και δεν πατήσαμε πόδι ή δεν ρίξαμε γροθιά στο τραπέζι τον καιρό που έπρεπε να το είχαμε κάνει;

Ναι; Και πως νιώσαμε έπειτα; Αποτυχημένοι; Ανάξιοι; Αρχίσαμε να ζηλεύουμε (ή να θαυμάζουμε) εκείνους που είχαν τα κότσια και έκαναν αυτό που τους ερχόταν στο μυαλό; Είναι κι αυτός ένας τρόπος κατάθλιψης και έλλειψης αυτοπεποίθησης. Όταν αρχίζει να νιώθει κάποιος άσχημα για τον εαυτό του φτάνει σε σημείο ώστε να αδιαφορεί γι’αυτόν. Και σ’αυτό το σημείο, όλα τα καταπιεσμένα συναισθήματα βγαίνουν στην φόρα και εκδηλώνονται με διαφόρους τρόπους. Ένας απ’αυτούς και οι κρίσεις πανικού.

 Ποιότητα ζωής…

Έχετε κάνει έναν απολογισμό της ζωής σας; Ήσαστε ευχαριστημένοι απ’αυτήν; Μπορεί να πέρασαν μερικοί μοναχικά στα πρώιμα χρόνια της ζωής τους. Μπορεί κάποιοι να νιώθουν δυσάρεστα για πράγματα που δεν μπόρεσαν ή που δεν πρόλαβαν να κάνουν. Μπορεί μερικοί να έχουν φτάσει σε μια ηλικία και να νιώθουν πως δεν έχουν αυτά που ονειρευόντουσαν απ’τα παιδικά τους χρόνια (πλούτη, οικογένεια, εργασία, καριέρα κ.λ.π.).

Μερικοί, πάλι, νιώθουν πως τα πράγματα χειροτερεύουν όσο περνάνε τα χρόνια και έχουν ένα μεγάλο άγχος για το μέλλον τους. Αν αυτοί είναι οι πραγματικοί λόγοι για την εκδήλωση των κρίσεων πανικού, τότε θα πρέπει να αλλάξουν ορισμένα πράγματα και συμπεριφορές. Νέες ενασχολήσεις και ενδιαφέροντα. Μια αύξηση της κοινωνικότητας του ατόμου δεν θα μπορούσε να βλάψει σ’αυτή την περίπτωση.

Γενικά, θα πρέπει να πιστέψετε πως η ζωή δεν έχει τελειώσει ακόμη και ότι έχετε πολλά πράγματα ακόμη να κάνετε στο μέλλον (όσο κοντινό κι αν φαίνεται αυτό).

 Έλλειψη ευθυνών και αποφάσεων…

Πόσο υπεύθυνοι ήμασταν στη ζωή μας; Είχαμε πάντοτε την ανάγκη (ή την έχουμε ακόμη) να στηριζόμαστε σε κάποιο κοντινό μας πρόσωπο; Ζούσαμε σε έναν κόσμο που μας είχε τροφοδοτήσει με ανασφάλειες και προσπαθούσαμε να αποφύγουμε την λήψη ευθυνών ή καίριων αποφάσεων, και αν το κάναμε, το κάναμε εκ του ασφαλούς, έχοντας πάντοτε έναν άνθρωπο για ασπίδα (για την περίπτωση που τα πράγματα δεν πάνε τόσο καλά όπως τα περιμέναμε);

Δεν πήραμε τα ρίσκα που έπρεπε στη ζωή μας… είτε γιατί μας βόλευε η συγκεκριμένη κατάσταση, είτε ήμασταν έρμαια σε αρνητικές σκέψεις που το μοναδικό που έκαναν ήταν να μας αποτρέψουν από κάθε δραστηριότητα που θα μπορούσε να αλλάξει τη ζωή μας.

Η απαισιοδοξία ήταν ο μοναδικός μας σύμβουλος στη ζωή μας; Βλέπουμε τα πάντα μαύρα και αφήνουμε τα πράγματα να κυλήσουν όπως κυλήσουν και νιώθουμε πως δεν έχουμε την δύναμη να τα αλλάξουμε μόνοι μας και με τον τρόπο που θέλουμε οι ίδιοι; Όλα αυτά μας ανάγκασαν να χαλάσουμε την ποιότητα της ζωής μας και να είμαστε πιο ευάλωτοι σε όλα τα αρνητικά ερεθίσματα (είτε σωματικά, είτε ψυχικά).

Οι κρίσεις πανικού γίνεται ο αόρατος εχθρός μας…

Δεν τις κατανοούμε, δεν γνωρίζουμε τίποτε γι’αυτές, αλλά επιμένουμε να τις φοβόμαστε. Και οι κρίσεις πανικού μας δείχνουν πολλά σ’αυτό. Εν μέσω μιας κρίσης το πρώτο μέλημα και ανάγκη μας είναι να στηριχτούμε και να ζητήσουμε βοήθεια από το άτομο που μας παρέχει την ασφάλεια και νιώθουμε, υποσυνείδητα, σίγουροι πως θα καταφέρει να λύσει το πρόβλημα μας, αφήνοντας το να κανονίσει εκείνο όλα τα διαδικαστικά.

Φοβίες…

Όλος ο κόσμος πάσχει από φοβίες, ακόμη και ο πιο, φαινομενικά, δυνατός χαρακτήρας… Ο καθένας, βέβαια, αντιδρά εντελώς διαφορετικά σ’αυτές όταν τις αισθάνεται και μπορεί να αποδράσει σύντομα όταν πια νιώθει πως δεν απειλείται. Στα άτομα με διαταραχές πανικού δεν ισχύει κάτι τέτοιο.

Νομίζει πως απειλείται από φοβίες, ακόμη κι αν δεν μπορεί να προσδιορίσει ποιες είναι αυτές. Η αρρωστοφοβία πιστεύω πως είναι η χειρότερη όλων. Δεν γνωρίζω αν αποκτάται με τον καιρό, αν γεννηθήκαμε μ’αυτές τις φοβίες, ή αν πρόκειται για κάποια κληρονομική φοβία.

Αυτό που γνωρίζω είναι πως μας αναγκάζει να εκλαμβάνουμε ψευδή σωματικά ερεθίσματα και να επεξεργαζόμαστε σαν να είναι κάτι που βάζει σε κίνδυνο την ζωή μας. Νιώθουμε κάτι στο στομάχι, πάει το μυαλό μας στο κακό. Ψηλαφούμε την καρδιά μας γιατί νομίζουμε πως κάτι δεν πάει καλά μ’αυτή. Ακόμη κι ένα απλό κρυολόγημα μπορεί να επιφέρει μια κρίση πανικού, στον φόβο του ότι πάσχουμε από κάτι επικίνδυνο για την υγεία μας.

Νιώσατε ποτέ στο παρελθόν κρίσεις πανικού…;

Μην βιαστείτε να απαντήσετε πως εμφανίστηκαν τώρα (απλώς, τώρα έχουν την τάση να επαναλαμβάνονται). Μιλάω για την παιδική ηλικία. Σε κάποια στιγμή που αρρωστήσατε νιώσατε πως σας κόβεται η ανάσα και νιώσατε έναν έντρομο φόβο; Θυμάστε κάτι σαν κι αυτό να σας είχε συμβεί; Αν θυμάστε κάτι απ’τα παλιά, τότε ίσως να καταλαβαίνετε πως τέτοιου είδους φόβοι μεγαλώνουν μαζί μας.

Καταλήγουμε λοιπόν ότι υπάρχουν ακόμη πολλά που θα μπορούσαμε να συμπληρώσουμε εδώ, όσο αναφορά τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου και για το πόσο σχετικά μπορούν να είναι αυτά με την σημερινή κατάσταση που βρισκόμαστε.

Δεν προσπαθώ να υποδείξω την ρίζα του κακού μ’αυτόν τον τρόπο, απλώς, πιστεύω ακράδαντα πως οι κρίσεις και οι διαταραχές πανικού δεν είναι ένα τυχαίο γεγονός που επέλεξε εμάς σε κάποια κλήρωση. Ο χαρακτήρας μας διαμορφώθηκε όπως διαμορφώθηκε και θα πρέπει να τον δεχτούμε και να τον αγαπήσουμε όπως είναι, για να μας αγαπήσει κι αυτός. Λύσεις σ’αυτά που έγραψα παραπάνω υπάρχουν.

Ποτέ δεν είναι αργά για να αλλάξουμε την καθημερινότητα μας και αν το κάνουμε αυτό, τότε θα δούμε τρομερές αλλαγές και στην συμπεριφορά μας. Όλες αυτές οι κατηγορίες που έγραψα έχουν έναν στόχο και μόνο… Να μας απομυζήσουν την αυτοπεποίθηση μας. Ίσως το παρελθόν να μας υποδουλώνει κάποια στοιχεία που μας ανάγκασαν να την χάσουμε.

Η κρίση πανικού, με τη σειρά της, προσπαθεί να μας μάθει ένα πράγμα και μόνο: Να κερδίσουμε αυτή τη χαμένη αυτοπεποίθηση. Και πως θα το καταφέρουμε αυτό; Οι περισσότεροι ίσως το γνωρίζουν και μερικοί άλλοι ίσως να σκέφτονται κάποιες λύσεις. Άλλοι, ίσως, να αναζητήσουν την βοήθεια από κάποιον ειδικό για να κερδίσουν την αυτοπεποίθηση που τους χρειάζεται για να νικήσουν τα ίδια τα συμπτώματα. 

Σίγουρα έχετε βρει κάτι στον χαρακτήρα και στην συμπεριφορά σας που χρειάζεται άμεσα αλλαγή. 

Τολμήστε το και δείτε τα αποτελέσματα!!! 

Η Ελπίδα Γεωργακοπούλου είναι Συμβουλευτική Ψυχολόγος/ Ειδική Παιδαγωγός. Πιστοποιημένη στην σχολική ψυχολογία και την λογοπαιδική αγωγή των μαθησιακών δυσκολιών καθώς και στην υποστήριξη και συμβουλευτική γονέων, παιδιών και οικογένειας.

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την επαγγελματική της σελίδα στο:

https://www.facebook.com/www.kuklosekfrasis.gr/?pnref=lhc

Τηλ. επικοινωνίας: 694 454 4636