Γράφει ο Θεοδωρόπουλος Αργύρης, ψυχολόγος – ψυχοθεραπευτής.
Η προσωπικότητα ενός ατόμου επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργία του σε διάφορους τομείς της καθημερινότητας, όπως είναι η εργασία, η οικογένεια, οι φιλικές και ερωτικές σχέσεις.
Στο άρθρο αυτό θα αναφερθούμε στους ανθρώπους που έχουν ψυχαναγκαστική δομή στην προσωπικότητά τους και πώς αυτή «σαμποτάρει» την απόδοσή τους στην εργασία.
Καταρχήν, ποια είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν, που κυριαρχούν σε ένα ψυχαναγκαστικό άτομο…;
Η τελειομανία, η τάξη, η ακρίβεια, ο προγραμματισμός είναι πρωταρχικά «συστατικά»! Ο ψυχαναγκαστικός έχει την ανάγκη να έχει τον έλεγχο στα πάντα, από το ποιές θα είναι οι δραστηριότητές του στην καθημερινότητα, πότε θα ξεκινήσουν, πότε θα τελειώσουν, με ποιους ανθρώπους ακριβώς και πώς θα συνεργαστεί στη δουλειά του κ.ά.
Η συνήθεια αυτή να ελέγχει τα πάντα τον κάνει να αισθάνεται ασφάλεια. Πρόκειται βέβαια για ένα συναίσθημα που στην ουσία δεν ισχύει καθώς δεν μπορούμε να έχουμε τον έλεγχο παντού, για αυτό και συχνά ο ψυχαναγκαστικός άνθρωπος αισθάνεται ματαίωση και θυμό. Θυμός όμως τον οποίο δεν τον εκφράζει προς τα έξω, τον κρατάει μέσα του, γι αυτό και γίνεται ευάλωτος στο άγχος και την κατάθλιψη!
Επίσης, ο ψυχαναγκαστικός δεν θέλει να αποκλίνει από το πρόγραμμά του. Κάθε αλλαγή στο πρόγραμμα της δουλειάς δεν μπορεί να τη χειριστεί με ευελιξία και νιώθει δυσφορία. Είναι ακόμη αρκετά αυστηρός και απαιτητικός με τους άλλους, φίλους, συναδέλφους, συγγενείς, ερωτικούς συντρόφους.
Στην ουσία όμως αυτό δείχνει ότι πρώτα είναι αυστηρός και τελειομανής με τον ίδιο του τον εαυτό. Στην εργασία, υπάρχει υπερβολική αφοσίωση, κάτι που φαίνεται μέσα από τις ατέλειωτες ώρες εργασίας και την εμμονή στην παραγωγικότητα, σε μη φυσιολογικό βαθμό βέβαια. Οι δραστηριότητες, ο ελεύθερος χρόνος και οι διαπροσωπικές σχέσεις συχνά μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα και αποτελούν «ατροφικά» κομμάτια στη ζωή του ψυχαναγκαστικού. Επιπλέον, τα άτομα με ψυχαναγκαστική προσωπικότητα συχνά εμφανίζουν αγχώδεις διαταραχές. Οι πιο συχνές είναι οι κρίσεις πανικού, οι φοβίες, η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή και η ψυχαναγκαστική – καταναγκαστική διαταραχή. Τέλος, ο ψυχαναγκαστικός δεν είναι γενναιόδωρος αλλά έχει έναν τσιγγούνικο τρόπο στο να ζει. Και η τσιγγουνιά του δεν μένει μόνο στα χρήματα αλλά δυσκολεύεται να δώσει, να εκφράσει συναισθήματα και να επικοινωνήσει με φίλους και συναδέλφους.
Όσον αφορά την εργασία, οι ψυχαναγκαστικοί άνθρωποι παρουσιάζουν τις εξής δυσκολίες. Αισθάνονται διαρκώς πίεση επειδή αναρωτιούνται αν αυτά που κάνουν είναι σωστά και αν θα προκύψει η πιθανότητα οι άλλοι να αμφισβητήσουν τα αποτελέσματά τους.
Ο χρόνος και οι προθεσμίες είναι ορκισμένοι τους εχθροί με τα οποία βρίσκονται σε συνεχή «πάλη»! Οι λεπτομέρειες και το πρόγραμμα πρέπει να τηρούνται σε τέτοιο βαθμό που χάνεται η δυνατότητα για ευελιξία και ξεκούραση.
Η τελειομανία, αντί να είναι μια δυνατότητα για καλύτερη εργασία, γίνεται εμπόδιο στη δημιουργικότητα και την απόδοση στο χώρο εργασίας. Τα ψυχαναγκαστικά άτομα συχνά προτιμούν να δουλεύουν μόνα τους και έτσι χάνεται η δυνατότητα συνεργασίας και αλληλοεπίδρασης με τους συναδέλφους. Είναι πολύ ευαίσθητα στην κριτική, δύσκολα τη δέχονται και παρεξηγούνται με τους άλλους ακόμη και αν θέλουν απλά να κάνουν ένα καλοπροαίρετο σχόλιο για τη δουλειά τους. Αισθάνονται ότι οι άλλοι θα σχηματίσουν κακή άποψη για την εγκυρότητα και την επίδοσή τους και βρίσκονται σε μια διαρκή άμυνα για να αποφύγουν ή να αντικρούσουν παρατηρήσεις.
Τα ψυχαναγκαστικά άτομα όταν επιστρέφουν σπίτι μετά τη δουλειά νιώθουν έντονη κούραση και χρειάζονται πολύ ώρα για να αισθανθούν ηρεμία. Η υπερένταση, ο θυμός και η ανησυχία είναι συνήθη συναισθήματα. Οι διαταραχές του ύπνου, όπως η αϋπνία και οι εφιάλτες εμποδίζουν το άτομο να ξεκουραστεί. Τα ψυχοσωματικά προβλήματα είναι πολύ συχνά. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε : πονοκέφαλοι, πόνος στους μύες και τις αρθρώσεις, προβλήματα στο στομάχι και το έντερο, ξηροστομία, πλάκωμα στο στήθος κ.ά.
Παρόλα αυτά, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι όταν ένα άτομο μπορεί να χαλιναγωγήσει τα ψυχαναγκαστικά του στοιχεία και να τα χρησιμοποιήσει με σωστό τρόπο τότε αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι πολλοί ψυχαναγκαστικοί άνθρωποι διαπρέπουν σε επαγγέλματα όπως, γιατροί, δικηγόροι, τεχνικοί, καλλιτέχνες, δάσκαλοι, λογιστές, τραπεζικοί υπάλληλοι και διευθυντικά στελέχη. Ψυχαναγκαστικά στοιχεία και συνήθειες, όπως η τελειομανία, η σημασία στη λεπτομέρεια, η τάξη και ο προγραμματισμός όταν χρησιμοποιούνται κατάλληλα οδηγούν σε επιτυχία και καταξίωση!
Ο Αργύρης Θεοδωρόπουλος είναι ψυχολόγος – ψυχοθεραπευτής, κάτοχος master ψυχολογίας. Ειδικεύεται στη θεραπεία της κατάθλιψης, του άγχους και των προβλημάτων σχέσης.
Άλλα άρθρα
