Σχολικός εκφοβισμός: Η συχνότερη μορφή bullying περνά απαρατήρητη – Ποια είναι

Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα που έχει έρθει στην επιφάνεια ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, με ολοένα και περισσότερα περιστατικά σωματικής ή λεκτικής βίας μεταξύ συμμαθητών να καταγράφονται, προκαλώντας προβληματισμό για το τι πυροδοτεί την βίαιη συμπεριφορά, αλλά και τι επιπτώσεις έχει στα «θύματα».

Συχνά, όταν ακούμε τον όρο bullying μας έρχεται στο μυαλό η σωματική βία και οι λεκτικές επιθέσεις. Επιστήμονες επισημαίνουν, ωστόσο, ότι δεν είναι αυτές οι χειρότερες πρακτικές εκφοβισμού και φέρνουν στο προσκήνιο μια άλλη μέθοδο, πιο υπόγεια και καταστροφική: Τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Γνωστός και ως «σχεσιακή επιθετικότητα», ο κοινωνικός αποκλεισμός περιλαμβάνει την περιθωριοποίηση κάποιου από διάφορες ομαδικές δραστηριότητες και τη διάδοση φημών για εκείνον. Η μέχρι τώρα έρευνα έχει υποτιμήσει τις συνέπειες που έχει στα θύματα αυτή η πρακτική.

«Όταν ένα παιδί αποκλείεται από κοινωνικές δραστηριότητες από τους συμμαθητές του, προκύπτουν βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες, τόσο σοβαρές όσο κι αν το χτυπούσαν καθημερινά», εξηγεί ο ερευνητής Chad Rose του Πανεπιστήμιο του Μιζούρι και διευθυντής του Εργαστηρίου Πρόληψης Εκφοβισμού Mizzou Ed.

Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, ο ίδιος και οι συνεργάτες του ανέλυσαν μια έρευνα σε 26 Γυμνάσια και Λύκεια πέντε σχολικών συνοικιών των ΗΠΑ. Περισσότεροι από 14.000 μαθητές ρωτήθηκαν εάν συμφωνούσαν με δηλώσεις που αντανακλούσαν συμπεριφορές εκφοβισμού, αντιληπτή δημοτικότητα και σχεσιακή επιθετικότητα.

Μεταξύ αυτών ήταν φράσεις όπως:

• «Λίγο πείραγμα δεν βλάπτει κανέναν».
• «Δεν με νοιάζουν τα άσχημα πράγματα που λένε τα παιδιά, αρκεί να μη με αφορούν».
• «Στην ομάδα των φίλων μου, συνήθως είμαι αυτός που παίρνει αποφάσεις».
• «Όταν θυμώνω με κάποιον, δεν τον αφήνω να είναι πλέον μέλος της παρέας μου».

Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά:

Όσοι αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως κοινωνικά κυρίαρχοι ή δημοφιλείς επιδοκίμαζαν συμπεριφορές εκφοβισμού, χωρίς ωστόσο να αναγνωρίζουν ότι συμμετείχαν σε σχεσιακή επιθετικότητα. «Μια άλλη ομάδα ατόμων δεν ένιωθε κοινωνικά κυρίαρχη ή δημοφιλής, υιοθετούσε, ωστόσο, συμπεριφορές εκφοβισμού, συμμετέχοντας στη σχεσιακή επιθετικότητα», λέει ο Δρ. Rose, σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της μελέτης.

Επομένως, η πρώτη ομάδα θεωρούσε ότι το bullying είναι εντάξει, χωρίς να αντιλαμβάνεται ότι συμμετέχει σε αυτό, ενώ όσοι παραδέχτηκαν ότι περιθωριοποιούν άλλους ενδεχομένως το έκαναν με στόχο να ανέβουν στην κοινωνική «ιεραρχία». Εκ των απαντήσεων προέκυψε και μια τρίτη ομάδα, γνωστά ως μη – επιθετική ή ουδέτερη, η οποία ανέφερε χαμηλά επίπεδα σχεσιακής επιθετικότητας και συμπεριφορών εκφοβισμού. «Το ενδιαφέρον με τους ουδέτερους είναι ότι συχνά διαιωνίζουν το bullying, λειτουργώντας ως κοινωνικοί ενισχυτές και είναι παρόντες όταν αυτό συμβαίνει», δήλωσε ο Δρ. Rose σε δελτίο Τύπου του Πανεπιστημίου.

«Εμείς λέμε ”βλέπεις κάτι, πες κάτι”, αλλά είναι δύσκολο για τα παιδιά να παρέμβουν – ακόμη και οι ενήλικες δυσκολεύονται. Αν δούμε δύο παιδιά να τσακώνονται, νιώθουμε την υποχρέωση να παρέμβουμε. Όταν, όμως, τα παιδιά περιθωριοποιούνται από συνομηλίκους τους, οι ενήλικες δεν φαίνεται να το εκτιμούν ως εξίσου καταστροφικό και αυτό είναι που προκαλεί προβληματισμό», προσθέτει ο δρ. Rose.

Στο σχολείο επικροτείται συχνά η ομοιότητα, στην ενήλικη ζωή ωστόσο αυτό που κάνει κάποιον να ξεχωρίζει και να πετυχαίνει είναι η προσωπικότητά του. «Η επικρότηση της ιδιαιτερότητας θα έπρεπε να είναι το μήνυμα που, ως ενήλικες, στέλνουμε στα παιδιά», σχολιάζει ο Δρ. Rose.

Ο ίδιος προτείνει να ενταχθεί στο καθημερινό πρόγραμμα σπουδών η εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων.

«Οι καθηγητές μπορούν να παρακολουθούν εάν οι μαθητές ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στην πρόσληψη ιδεών από άλλα παιδιά μέσα από συζητήσεις με ενθαρρυντικό και αισιόδοξο τόνο και να επαινούν τους μαθητές που επιδεικνύουν σωστή συμπεριφορά. Το να διδάξουμε και να ενθαρρύνουμε αυτές τις δεξιότητες είναι εξίσου σημαντικό με τα μαθηματικά, τη φυσική και την ιστορία. Τα παιδιά είναι πιο πιθανό να συμπεριφέρονται βίαια εάν δεν διδαχθούν πώς να εκφράζουν αποτελεσματικά τις σκέψεις, τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους», προσθέτει ο Δρ. Rose.

Και καταλήγει λέγοντας ότι «το bullying δεν υφίσταται μόνο εντός του σχολικού χώρου, είναι ένα ευρύτερο κοινωνικό πρόβλημα. Τα σχολεία αποτελούν μια αντανάκλαση της κοινωνίας, γι’ αυτό και νομίζω ότι, ως ενήλικες, θα πρέπει να προσέχουμε τι διδάσκουμε στα παιδιά ως προς την αλληλεπίδρασή τους με άλλους».

Πηγή: ygeiamou.gr