Πρόκειται για μια διαταραχή με ποσοστό εμφάνισης 2% ανεξαρτήτως φύλου που αρχίζει στην εφηβεία ή νωρίς στην ενήλικη ζωή, ενώ μπορεί να εμφανιστεί και στην παιδική ηλικία. Το βασικό χαρακτηριστικό της (κριτήριο διάγνωσης) είναι οι επαναλαμβανόμενοι ψυχαναγκασμοί ή και καταναγκασμοί, που είναι αρκετά σοβαροί ώστε να προκαλούν υποκειμενική ενόχληση, να καταναλώνουν περισσότερο από μία ώρα την ημέρα από τον προσωπικό χρόνο ή να προκαλούν σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητάς του ατόμου.
Συμπτώματα…
Σύμφωνα με το DSM-IV oι ψυχαναγκασμοί αφορούν επίμονες ιδέες, σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες που το άτομο τις βιώνει ως εισβολή ή ως ακατάλληλες και του προκαλούν έντονο άγχος/δυσφορία.
Οι σκέψεις, οι παρορμήσεις ή οι εικόνες δεν είναι απλώς υπερβολικές ανησυχίες για πραγματικά προβλήματα της ζωής…!
Το άτομο αναγνωρίζει ότι οι ψυχαναγκαστικές σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες είναι προϊόν του μυαλού του και προσπαθεί να τις αγνοήσει/καταστείλει ή να τις εξουδετερώσει με κάποια άλλη σκέψη ή πράξη.
Συχνά παραδείγματα ψυχαναγκασμών είναι:
οι σκέψεις μόλυνσης (μήπως το άτομο μολύνθηκε από την χειραψία), αμφιβολίας (αν κλείδωσε την πόρτα ή έσβησε το διακόπτη της κουζίνας), τάξης/τακτοποίησης (δυσφορία αν τα αντικείμενα δεν είναι συμμετρικά τακτοποιημένα), παρορμήσεις επιθετικότητας ή βίας (π.χ. να σκοτώσει το παιδί του/της) ή επαναλαμβανόμενες εικόνες/φαντασιώσεις (πχ. επαναλαμβανόμενες πορνογραφικές εικόνες).
- Συνήθως το άτομο προσπαθεί να αντιμετωπίσει τους ψυχαναγκασμούς με καταναγκασμούς…
Οι τελευταίοι αφορούν επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (πλύσιμο χεριών, έλεγχος, τακτοποίηση) ή νοητικές πράξεις (επανάληψη λέξεων σιωπηλά, προσευχή, καταμέτρηση). Το άτομο υποκύπτει στους καταναγκασμούς καθώς νιώθει υποχρεωμένο να τους εκτελέσει για να αντιμετωπίσει τους ψυχαναγκασμούς που αναφέραμε παραπάνω. Οποιαδήποτε προσπάθεια αντίστασης στην εκτέλεση των καταναγκασμών συνοδεύεται από έντονο άγχος.
Έτσι λοιπόν τα άτομα με ψυχαναγκασμούς μόλυνσης μπορεί να προκαλέσουν δερματικούς ερεθισμούς από το υπερβολικό πλύσιμο των χεριών τους, ενώ εκείνοι με ψυχαναγκασμούς αμφιβολίας μπορεί να επιστρέφουν στο σπίτι ξανά και ξανά προκειμένου να διαπιστώσουν αν κλείδωσαν την πόρτα κ.ο.κ
- ΨΚΔ και Κατάθλιψη
Η συνύπαρξη της Ψυχαναγκαστικής Καταναγκαστικής Διαταραχής (ΨΚΔ) με την κατάθλιψη έχει απασχολήσει τόσο τους ερευνητές όσο και τους κλινικούς ψυχολόγους.
Σε πολλές έρευνες αλλά και αναφορές κλινικών δεδομένων η κατάθλιψη φέρεται να είναι η πιο συχνή επιπλοκή της ΨΚΔ (Black & Noyes, 1990, In Crino & Andrews,1996). Επίσης η Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή (ΜΚΚ) συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πιο συνηθισμένες προσθετικές διαγνώσεις σε άτομα που πάσχουν από ΨΚΔ.
Οι ψυχαναγκασμοί οδηγούν όσους πάσχουν από ΨΚΔ σε παρερμηνείες… οι παρερμηνείες σε καταθλιπτική διάθεση… η καταθλιπτική διάθεση σε περισσότερους ψυχαναγκασμούς και πάλι από την αρχή!
Η αρνητική αξιολόγηση του εαυτού που έρχεται ως αποτέλεσμα της παρερμηνείας των ψυχαναγκασμών, οδηγεί σε συναισθήματα κατάθλιψης και αρνητική διάθεση, η οποία αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης ψυχαναγκασμών.
Πορεία της διαταραχής – Θεραπεία
Η έναρξη της Ψ.Κ.Δ είναι βαθμιαία και η πορεία της είναι συνήθως χρόνια ενώ χαρακτηρίζεται από υφέσεις και εξάρσεις. Η θεραπεία της ΨΚΔ μέχρι πρόσφατα ήταν δύσκολη.
Ωστόσο…
τα τελευταία χρόνια ο συνδυασμός της ψυχοθεραπείας και ορισμένων φαρμάκων έχει επιφέρει καλά αποτελέσματα σε άτομα με Ψ.Κ.Δ. Εκτιμάται πως το 80% περίπου αυτών που εμφανίζουν τη διαταραχή αποκαθίστανται είτε πλήρως είτε έχουν σημαντική μείωση των συμπτωμάτων τους. Όσο νωρίτερα ξεκινήσει μια κατάλληλη θεραπεία τόσο καλύτερα είναι συνήθως τα αποτελέσματά της.
Το σημαντικότερο θέμα είναι να αναγνωρίσει το άτομο τα συμπτώματα, να ξεπεράσει την ενδεχόμενη άρνηση που πιθανότατα αισθάνεται προκειμένου να μπορέσει να επισκεφθεί τον ειδικό και να ξεκινήσει τη θεραπεία του. Το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον μπορεί να βοηθήσει προς αυτήν την κατεύθυνση.
Η Πουλημενέα Γεωργία είναι Κλινική Ψυχολόγος – Ψυχολόγος Υγείας.
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε:
Άλλα άρθρα
