Ποιες οι επιπτώσεις της κατάθλιψης στην εργασία…;

Γράφει ο Θεοδωρόπουλος Αργύρης, ψυχολόγος MSc

Η κατάθλιψη είναι μια ασθένεια μάστιγα που πλήττει όλο και περισσότερους ανθρώπους στην εποχή μας ανεξαρτήτως ηλικίας και μορφωτικού επιπέδου.

Στην καθημερινότητά μας όλο και πιο συχνά ακούμε για συγγενείς, φίλους και γνωστούς μας που υποφέρουν από την κατάθλιψη σε τέτοιο βαθμό που καταλήγουν να αναζητήσουν τη βοήθεια φαρμακευτικής αγωγής ή της ψυχοθεραπείας.

Σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (World Health Organization) το 2020 η κατάθλιψη θα έχει φτάσει να είναι η δεύτερη σε συχνότητα σοβαρότερη νόσος που επιβαρύνει την προσωπική και την επαγγελματική λειτουργία του ατόμου.

Οι συνέπειες της κατάθλιψης μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς στη ζωή του ανθρώπου. Πράγματι, το άτομο με κατάθλιψη αισθάνεται μονίμως κακοδιάθετο, δυσκολεύεται να εργαστεί και να αποδώσει. Η κοινωνική του ζωή πλήττεται σημαντικά και απομονώνεται από συγγενείς και φίλους. Όσον αφορά τη σεξουαλική του ζωή, η κατάθλιψη έχει πολύ αρνητικό ρόλο αφού προκαλεί διαταραχές στην ερωτική επιθυμία, τη διέγερση και τον οργασμό.

Επιπλέον, η ίδια η αυτοεκτίμηση επηρεάζεται αρνητικά αφού το άτομο αισθάνεται αναποτελεσματικό. Η καθημερινότητα φαίνεται να είναι μια συνεχής επανάληψη που μοιάζει να μην έχει κανένα νόημα και το άτομο τη ζει σαν διεκπεραίωση.

Εστιάζοντας στις επιπτώσεις σχετικά με την εργασία, οι άνθρωποι με κατάθλιψη υποφέρουν από πολλά συμπτώματα που εκδηλώνονται στο σώμα. Συχνοί είναι οι πόνοι, που εμφανίζονται στα χέρια, τα πόδια, τον αυχένα, την σπονδυλική στήλη και που τους δυσκολεύουν να αποδώσουν, ιδιαίτερα σε χειρωνακτικές δουλειές. Οι πόνοι συχνά συνοδεύονται από απώλεια της ενεργητικότητας και σωματική κούραση.

Επίσης παρουσιάζονται ζαλάδες, πονοκέφαλοι, ημικρανίες, βουητά στα αυτιά, ίλιγγοι κ.ά. Η κατάθλιψη επιδρά αρνητικά σε σημαντικές εγκεφαλικές λειτουργίες, όπως η μνήμη, η συγκέντρωση και οι σκέψη (οι λεγόμενες γνωστικές λειτουργίες). Η χρόνια κατάθλιψη επηρεάζει αρνητικά την αυτοεκτίμηση, κάνοντας τον εργαζόμενο ανασφαλή και μειώνοντας την αποτελεσματικότητά του στη δουλειά.

Η άσχημη διάθεση, που είναι ένα από τα βασικότερα συμπτώματα της κατάθλιψης, εμποδίζει την απόδοση των εργαζομένων ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που τους κάνει να απουσιάσουν από τη δουλειά. Η έλλειψη καλής διάθεσης σαμποτάρει τον εργαζόμενο μειώνοντας το ενδιαφέρον και τα κίνητρά του προς εργασία. Δεν αισθάνεται ευχαρίστηση και ψυχική ανταμοιβή ακόμη και όταν ολοκληρώνει κάποιους στόχους. Στα μάτια ενός ανθρώπου με κατάθλιψη η καθημερινή δουλειά φαίνεται «βουνό» και οι υποχρεώσεις της ακατόρθωτες.

Η χρόνια κατάθλιψη επίσης σχετίζεται με την αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος, κάνοντας το άτομο ευάλωτο σε πολλές ασθένειες από τις λοιμώξεις μέχρι και τα αυτοάνοσα νοσήματα.

Όσον αφορά ερευνητικά δεδομένα, άξια αναφοράς είναι η έρευνα IDEA (Impact of Depression in the Workplace in Europe – Επιπτώσεις της Κατάθλιψης στον Εργασιακό Χώρο στην Ευρώπη). Το δείγμα της έρευνας περιελάμβανε πάνω από 7000 εργαζόμενους Ευρωπαίους και κατέδειξε ότι το 20% των συμμετεχόντων έχει διαγνωσθεί με κατάθλιψη σε κάποια χρονική στιγμή. Ένας στους δέκα εργαζομένους έχει πάρει άδεια από την εργασία του λόγω κατάθλιψης, ενώ χάνει κατά μέσο όρο 36 ημέρες εργασίας ανά επεισόδιο κατάθλιψης, σύμφωνα με δεδομένα από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Κατάθλιψη. Το κόστος για την κατάθλιψη στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίστηκε στα 92 δισεκατομμύρια ευρώ για το 2010!

Πολλοί άνθρωποι αναρωτιούνται πώς θα καταλάβουν ότι έχουν κατάθλιψη. Τα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι τα εξής. Το άτομο μπορεί να έχει σχεδόν καθημερινά άσχημη διάθεση η οποία να του προκαλεί ενόχληση. 

Υπάρχει ελάττωση του ενδιαφέροντος στις περισσότερες δραστηριότητες της ημέρας και επικρατεί ένα αίσθημα έλλειψης ευχαρίστησης ακόμη και για ασχολίες και χόμπι οι οποίες στο παρελθόν ήταν ευχάριστες, π.χ. μια γυναίκα να χάσει την επιθυμία να βγαίνει και να συζητάει με τις φίλες της ή ένας άνδρας να σταματήσει να κάνει τα σπορ που του άρεσαν.

Ακόμη το άτομο μπορεί να χάσει το ενδιαφέρον του για τη σεξουαλική του ζωή. Επίσης, μπορεί να αμελεί την εξωτερική του εμφάνιση, για παράδειγμα μια γυναίκα μπορεί να αδιαφορεί για το όμορφο ντύσιμο και να πάρει πολλά κιλά…

Παράλληλα, μπορεί να υπάρχει αϋπνία ή υπερυπνία και σημαντική αύξηση ή ελάττωση του σωματικού βάρους…!

Επιπρόσθετα, το άτομο μπορεί να αισθάνεται ότι έχει κόπωση, έλλειψη ενεργητικότητας καθώς και μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης και μνήμης. Μπορεί να υπάρχουν άσχημες ιδέες, σκέψεις για τον εαυτό ότι «δεν είμαι σημαντικός σαν άνθρωπος…δεν αξίζω…δεν μπορώ να καταφέρω τίποτα καλό…». Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα μπορεί να συνυπάρχουν σκέψεις το άτομο να κάνει κακό στον εαυτό του ή να προχωρήσει σε αυτοκτονία.

Πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν από κατάθλιψη προβληματίζονται πώς θα καταφέρουν να ξεπεράσουν το πρόβλημα αυτό. Διστάζουν να πάρουν την απόφαση να μιλήσουν σε έναν ειδικό ενώ πολλοί έχουν την αντίληψη ότι δύσκολα μπορούν να θεραπευτούν.

Η παραπάνω αντιμετώπιση αποτελεί σίγουρα μια λανθασμένη «στρατηγική» που ενισχύει τις αντιστάσεις για τη θεραπεία. Είναι σημαντικό το άτομο, όσο βαθιά και να βρίσκεται στο πρόβλημα της κατάθλιψης, να ψάξει να βρει ένα κίνητρο που θα καταφέρει να το «ενεργοποιήσει».

Το κίνητρο στον καθένα είναι διαφορετικό, όπως για παράδειγμα η «σωτηρία» μιας ερωτικής σχέσης, η αποκατάσταση φιλικών ή συγγενικών σχέσεων ή ο ίδιος μας ο εαυτός. Είναι σημαντικό λοιπόν το άτομο να δραστηριοποιηθεί και να «πιαστεί» από ό,τι το ίδιο θεωρεί πως μπορεί να αποτελέσει το ξεκίνημα μια νέας πορείας. Η αναζήτηση βοήθειας σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας είναι ιδιαίτερα σημαντική και αποτελεί το πρώτο βήμα στη θεραπεία της κατάθλιψης.

Ο Αργύρης Θεοδωρόπουλος είναι: ψυχολόγος – ψυχοθεραπευτής, κάτοχος master ψυχολογίας. Ειδικεύεται στη θεραπεία της κατάθλιψης, του άγχους και των προβλημάτων σχέσης.

argiristheodoropoulos@hotmail.com