Νιώθω μόνη και… φοβάμαι!

Όταν μένετε μόνοι, τι σκέψεις περνάνε απ’ το μυαλό σας; Σε όλους τους ανθρώπους και μόνο η ιδέα της μοναξιάς μπορεί να ξυπνήσει μέσα τους μια πληθώρα δυσάρεστων συναισθημάτων. Ίσως αυτό που μας φοβίζει τελικά να είναι η πλήξη, η απομόνωση ή απλώς το γεγονός ότι αναγκαστικά θα έρθουμε αντιμέτωποι με επίπονες σκέψεις και δυσάρεστα συναισθήματα που μας ταλαιπωρούν και απ’ τα οποία θέλουμε να κρατήσουμε μια απόσταση.

Όπως και να χει, η ανάγκη για σύνδεση και αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους βρίσκεται στο επίκεντρο των βασικών μας συναισθηματικών αναγκών ενώ από εξελικτική πλευρά η μοναξιά αποτελεί μια πολύπλοκη συναισθηματική κατάσταση στη βάση της οποίας εδράζεται το ένστικτο για επιβίωση.

Ο κεντρικός συναισθηματικός πυρήνας της μοναξιάς γίνεται ξεκάθαρα παρατηρήσιμος στο άγχος αποχωρισμού που μπορεί να βιώσει ένα βρέφος εν όψει της απουσίας ή της μη διαθεσιμότητας του γονιού ή φροντιστή του.

Το να είναι κανείς μόνος του αποτελεί μονάχα μια περιγραφική κατάσταση η οποία όμως δεν ισοδυναμεί με το συναίσθημα της μοναξιάς που μπορεί να βιώνει κανείς ακόμη κι αν βρίσκεται ανάμεσα σε πλήθος κόσμου.

Ως εκ τούτου, η μοναξιά διαφέρει από τη μοναχικότητα και αποτελεί μια δυσάρεστη υποκειμενική αίσθηση που με τον καιρό μπορεί να πάρει τη μορφή ενός δυσλειτουργικού φαύλου κύκλου όπου η απομόνωση, τα δυσάρεστα συναισθήματα για τον εαυτό και η απόσυρση από τον περίγυρο αλληλοτροφοδοτούνται και διαιωνίζονται.

Αν η καθημερινότητά σας επισκιάζεται από τη μοναξιά που μπορεί να νιώθετε παρακάτω θα βρείτε ορισμένες ιδέες για να αισθανθείτε καλύτερα. Γνωρίστε καλύτερα το συναίσθημά σας. Το πρώτο πράγμα που θα χρειαστεί να κάνετε προκειμένου να μην αισθάνεστε πια μόνοι είναι να επιτρέψετε στον εαυτό σας να κατανοήσετε τη δυσκολία σας.

Η αλλαγή μπορεί να έρθει μόνο μέσα από την παρατήρηση και την περιγραφή της δυσκολίας μας. Όταν νιώθετε μόνοι σας δώστε ορισμένες απαντήσεις στα εξής ερωτήματα:

• Πως ακριβώς βιώνω αυτή τη στιγμή τη μοναξιά;

• Τι γνώμη έχω για τον εαυτό μου;

• Πως νομίζω ότι με βλέπουν οι άλλοι;

• Τι συναίσθημα βιώνω αυτή τη στιγμή;

• Τι σωματικές αισθήσεις βιώνω;

• Τι θα ήθελα να κάνω τώρα για να απαλλαγώ απ’ αυτό το συναίσθημα;

(Οι απαντήσεις που θα δώσετε θα σας βοηθήσουν να βάλετε το βίωμα σας σ’ ένα πλαίσιο και να γεφυρώσετε το χάσμα μεταξύ της σκέψης και του συναισθήματός σας.)

Χρησιμοποιείστε ένα ημερολόγιο, συζητείστε με φίλους την κρίση των οποίων εμπιστεύεστε ή επισκεφθείτε έναν επαγγελματία του χώρου της ψυχικής υγείας προκειμένου να αφηγηθείτε την προσωπική σας ιστορία λαμβάνοντας υπόψη τα εξής:

• Είναι η μοναξιά για σας ένα συγκυριακό συναίσθημα και το αποτέλεσμα μιας απώλειας ή πρόσφατης αλλαγής στη ζωή σας;
• Μήπως υπάρχουν βαθύτερα αίτια; Νιώθατε καθόλου μόνοι σας ως παιδιά; Σας έρχονται κάποιες σχετικές αναμνήσεις στον νου;
• Θα μπορούσε η προσωπική σας απόσυρση να σας βοηθάει με κάποιον τρόπο; Θα μπορούσε να αποτελεί μια στρατηγική αποφυγής ή μια εναλλακτική πιθανότητα σε πράγματα που σας φοβίζουν στην καθημερινότητά;
• Η απόσυρση είναι μια στρατηγική που σας καθιστά ασφαλείς ή που απλά σας επιβεβαιώνει την αρνητική θεώρηση που μπορεί να διατηρείτε για τον εαυτό σας;

Αφού αποκτήσετε μια καλύτερη κατανόηση για όσα βιώνετε σκεφθείτε με ποιους τρόπους καταλήγετε να αισθάνεστε μόνοι στην παρούσα φάση:

• Ποια είναι η φυσική σας τάση; Είστε πολύ περήφανος/η ή φοβισμένος/η για να έρθετε σε επαφή με κάποιον;
• Βρίσκετε συνεχώς ελαττώματα στους άλλους και έτσι καταλήγετε να πιστεύετε ότι είναι προτιμότερο να μένετε μόνοι σας;
• Έχετε διαμορφώσει τη ζωή σας με τέτοιο τρόπο ώστε να ελαχιστοποιείτε τις ευκαιρίες για κοινωνική αλληλεπίδραση;
• Αν κάποιος δεν σας δείξει ενδιαφέρον που χρειάζεστε θα θυμώσετε και θα το πάρετε προσωπικά ή θα σκεφτείτε ότι η δυσκολία του δεν σχετίζεται καθόλου μ’ εσάς;
• Βρίσκεστε σε διαρκή επαγρύπνηση προκειμένου να εντοπίσετε στοιχεία απόρριψης στη συμπεριφορά των άλλων;

Γνωρίστε καλύτερα τον εαυτό σας…

 Η αυτογνωσία είναι μια διαδικασία που – αν και απαιτεί χρόνο – θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο υπονομεύετε τον εαυτό σας και ως εκ τούτου θα μπορέσετε να σπάσετε τον φαύλο κύκλο μέσα στον οποίο περιδινείστε.

Έχετε κατά νου ότι τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν χρόνιες συναισθηματικές δυσκολίες σε σχέση με τη μοναξιά και τη μοναχικότητα κατά βάθος πιστεύουν ελάχιστα στον εαυτό τους και τις δυνατότητές τους.

Ίσως στην παρούσα φάση, να υιοθετείτε στρατηγικές για να αποσιωπήσετε τον επικριτικό εσωτερικό σας μονόλογο:

βλέπετε πολύ τηλεόραση, τρώτε πολύ, αλλάζετε συνεχώς εργασιακό περιβάλλον ή ερωτικούς συντρόφους, καταναλώνετε υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ, εργάζεστε πολλές ώρες κοκ. Ενδεχομένως, τέτοιου είδους στρατηγικές βραχυπρόθεσμα να μειώνουν το άγχος σας όμως σε βάθος χρόνου παρατείνουν και αναπαράγουν όσα σας δυσκολεύουν.

Σκεφτείτε για αρχή τα εξής:

• Τι γνώμη έχω πραγματικά για τον εαυτό μου;

• Υπάρχει σημαντικός λόγος να διατηρώ κατά βάθος μια αρνητική εικόνα για μένα;

• Πως μπορώ να αποσιωπήσω την αυστηρή και επικριτική φωνή μέσα μου που προβάλλει διαρκώς απαιτήσεις και μου ασκεί έντονη κριτική;

• Πως μπορώ να καλλιεργήσω μια στάση επιείκειας απέναντι στον εαυτό μου;

Όλοι οι άνθρωποι έχουν ατέλειες και να είστε σίγουροι ότι θα νιώσετε πολύ καλύτερα όταν οι δικές σας σταματήσουν να σας προκαλούν άγχος. Τότε, θα μπορείτε να απολαμβάνετε ποιοτικό χρόνο με τον εαυτό σας αγκαλιάζοντας και ταυτόχρονα συνομιλώντας με τη μοναχική πλευρά σας.

Γνωρίστε καλύτερα τους άλλους…

Προκειμένου να ξεφύγετε από τα δεσμά της δυσκολίας σας, θα χρειαστεί με πολύ μικρά βήματα να έρθετε πιο κοντά με άλλους ανθρώπους. Αν οι κοινωνικές σας δεξιότητες είναι ελλιπείς αυτό συμβαίνει επειδή έχετε εκπαιδευτεί να αναπαράγετε τη στρεβλή εικόνα που έχετε για τον εαυτό σας μέσα από την προσωπική σας απόσυρση. Όμως αυτό είναι κάτι που αλλάζει εύκολα. Για αρχή, πειραματιστείτε με εναλλακτικές συμπεριφορές που βρίσκονται στον αντίποδα των δυσλειτουργικών σας μοτίβων.

Για παράδειγμα:

• Προσπαθήστε να επικεντρώνετε την προσοχή σας περισσότερο στο εξωτερικό σας περιβάλλον και λιγότερο στον εαυτό σας.
• Ξεκινήστε να επικοινωνείτε πιο συχνά με ανθρώπους που ήδη γνωρίζετε. Αν έχετε περάσει μοναχικά για μεγάλο χρονικό διάστημα και ξαφνικά βρεθείτε σ’ ένα πάρτι αφενός θα αγχωθείτε πάρα πολύ και δεν θα περάσετε καλά και αφετέρου θα επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητα της απόσυρσής σας ως τρόπος για να μειώνετε το άγχος.
• Ξεκινήστε να μιλάτε με ανθρώπους που συναντάτε τυχαία. Ίσως μπορείτε να πείτε κάτι με χαμόγελο στην ταμία του σουπερ μάρκετ.
• Δεν χρειάζεται να δείχνετε πάντα τον καλύτερο σας εαυτό. Προσπαθήστε απλώς να δείχνετε άνετοι και ευδιάθετοι χωρίς να μπαίνετε στη διαδικασία να φανείτε έξυπνοι ή ενδιαφέροντες.
• Τέλος, μην ξεχνάτε να είστε επιεικείς με τον εαυτό σας και τους άλλους γύρω σας. Μόνο έτσι θα καταφέρετε τελικά να τους προσεγγίσετε, να τους γνωρίσετε καλύτερα και τελικά να τους ανοίξετε την καρδιά σας και να διαμορφώσετε έναν ασφαλή δεσμό μαζί τους.

Το άρθρο υπογράφει ο Βασίλης Καραβασίλης είναι Ψυχολόγος/Ψυχοθεραπευτής (MSc) & Συνεργάτης του Ψυχοθεραπευτικού Κέντρου – Πολυχώρου Animus Corpus

*Περισσότερες πληροφορίες για τις παροχές υπηρεσιών του Animus Corpus, καθώς και για το βιογραφικό του Ψυχολόγου, στην ιστοσελίδα www.animuscorpus.gr

Στοιχεία επικοινωνίας:

διευθ.: Βασιλίσσης Σοφίας 54, Ιλίσια (Στάση Μετρό: Μέγαρο Μουσικής)