Μήπως πάσχετε από… διπολική διαταραχή;

Η κυκλική φύση (συχνές υποτροπές) της διπολικής διαταραχής δεν επηρεάζει μόνο τους πάσχοντες. Μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στα μέλη της οικογένειας ή στους φίλους του ασθενούς.

Οι ακραίες και απρόβλεπτες εναλλαγές στη διάθεση μπορεί να αλλάξουν και τη δική τους καθημερινότητα, να φθείρουν τις διαπροσωπικές σχέσεις. Από την άλλη, η οικογένεια και οι φίλοι μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στη θεραπεία της διπολικής διαταραχής.

“Μπορούν να βοηθήσουν τον πάσχοντα να δημιουργήσει και να εφαρμόσει ένα πλάνο αντιμετώπισης των συμπτωμάτων όταν το άτομο είναι στα «πάνω» του, καθώς και να τον υποστηρίξουν όταν είναι στα «κάτω» του…”

– Οι υποτροπές και η πορεία της ανάρρωσης είναι πολύ πιθανό να επηρεαστούν από τον τρόπο που σχετίζονται οι ασθενείς με τους σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή τους.

Ένα ανεκτικό και ήρεμο οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να είναι εξαιρετικά σημαντικό για να μειώσει επεισόδια κατάθλιψης ή μανίας. Η – διπολική διαταραχή – (έχει μια βιολογική γενετική βάση), αλλά είναι και μια διαταραχή διάθεσης και άγχους που σημαίνει ότι το βιολογικό πρόβλημα αλληλεπιδρά με το ψυχοκοινωνικό στρες.

Ωστόσο είναι δύσκολο κάποιες φορές να διατηρηθεί μια ήπια ατμόσφαιρα. Συνήθως η αλληλεπίδραση των διπολικών ατόμων με τα μέλη της οικογένειάς τους χαρακτηρίζεται από… αρνητισμό, θυμωμένα σχόλια, αδυναμία εποικοδομητικής επίλυσης των προβλημάτων.

Αυτό μπορεί να προκύπτει από την πεποίθηση κάποιων συγγενών πως οι πάσχοντες θα μπορούσαν να ελέγξουν τα συμπτώματά τους αν προσπαθούσαν περισσότερο. Είναι χρήσιμο να συνειδητοποιήσουν πως οι παρορμητικές ή και καταστροφικές συμπεριφορές των διπολικών ασθενών δεν μπορούν απλά να αποδίδονται, σε: κακές προθέσεις ή σε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.  

“Οι απότομες διακυμάνσεις της  χαρακτηρίζουν την ασθένεια – δυσκολεύουν πολύ την ικανότητα του ατόμου να ελέγξει τη συμπεριφορά του…”

Κι από την άλλη, το φορτίο που σηκώνει η οικογένεια του ασθενούς μπορεί να είναι πολύ βαρύ συναισθηματικά, ειδικά αν το άτομο φέρεται επικίνδυνα, ενοχλητικά, επιθετικά ή και προκλητικά.

“Στη φάση της μανίας (υπέρμετρη έξαρση, διέγερση) ο συγγενής ή φίλος του ασθενούς μπορεί να νιώσει εκνευρισμό ή απελπισία…”

– Η ψυχοεκπαίδευση (σχετικά με τα συμπτώματα, τις αιτίες καθώς και τη θεραπεία της διπολικής διαταραχής) είναι μείζονος σημασίας για τους ασθενείς και την οικογένεια.

Είναι σημαντικό για τα άτομα που είναι στο άμεσο περιβάλλον των διπολικών ασθενών να ξέρουν ποια είναι τα προειδοποιητικά σημεία όταν πρόκειται να υποτροπιάσουν (το κλάμα μπορεί να είναι ένα σημείο). Ακόμα και η ελάχιστη αλλαγή – στον κύκλο ύπνου – εγρήγορσης – επηρεάζει τη διάθεση του ατόμου καθώς:

“οι λιγότερες ώρες ύπνου (προκαλούν περισσότερη ενεργητικότητα) ενώ αν το άτομο κοιμηθεί περισσότερο (μπορεί να νιώσει κατάθλιψη)…”

Σημαντικά θέματα που πρέπει να γνωρίζουμε:

• Κανείς δεν επιλέγει την διπολική του διαταραχή. Δεν αλλάζει επίτηδες τη διάθεσή του ούτε προκαλεί την αρρώστια του. Υπάρχουν βιοχημικές υποθέσεις για την αιτιολογία της διαταραχής.
• Το σοβαρό άγχος μπορεί να πυροδοτήσει ένα επεισόδιο ή να το επιδεινώσει. Γι’ αυτό το λόγο είναι σημαντική η εκμάθηση μεθόδων εποικοδομητικής επίλυσης διαπροσωπικών συγκρούσεων.
• Για την πιο αποτελεσματική διαχείριση μιας υποτροπής είναι βοηθητικό να αναγνωρίζει η οικογένεια την ευαλωτότητα του ασθενούς σε μελλοντικά επεισόδια. Γι’ αυτό είναι αναγκαία η αμοιβαία αναγνώριση των πρόδρομων συμπτωμάτων (τα πρώτα σημάδια ότι αρχίζει ο κύκλος της διαταραχής) όπως η ιδεοφυγή (οι σκέψεις που τρέχουν).
• Τα φάρμακα είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση των επεισοδίων μανίας και κατάθλιψης, τη σταθεροποίηση της διάθεσης και την πρόληψη νέων επεισοδίων. Είναι σημαντικό λοιπόν η οικογένεια να υποστηρίζει την αναγκαιότητα της φαρμακευτικής αγωγής. Ωστόσο αν ο ασθενής παραπονιέται για κάποιο συγκεκριμένο φάρμακο, η οικογένεια πρέπει να παίρνει στα σοβαρά το αίτημά του και να τον παροτρύνει να επικοινωνεί με τον ειδικό ψυχικής υγείας.
• Οι διπολικοί ασθενείς εμφανίζουν υψηλό κίνδυνο για αυτοκτονία. Τα σχόλια του ατόμου για αυτοκτονική συμπεριφορά πρέπει να τα παίρνουμε στα σοβαρά. Όταν η οικογένεια εισπράττει τέτοιου είδους σχόλια ως χειριστικά, αυτό είναι μια σοβαρή ένδειξη έλλειψης αμοιβαίας – ενσυναίσθησης – καθώς και της ανάγκης για βελτίωση των μεθόδων επικοινωνίας.
• Η νοσηλεία είναι μια θεραπευτική επιλογή. Δεν είναι τιμωρία. Μερικές φορές κρίνεται απαραίτητη για να σώσει τη ζωή ενός αυτοκτονικού ασθενούς. Επίσης τα μέλη της οικογένειας δεν πρέπει να νιώθουν ενοχές αν αισθάνονται πως η νοσηλεία θα τους απαλλάξει από ένα μεγάλο βάρος.
• Απαραίτητη η κατανόηση της διαταραχής. Όσο καλύτερα την κατανοήσουμε και μπορέσουμε να διακρίνουμε τις φυσιολογικές διακυμάνσεις της διάθεσης από τα συμπτώματα της αρρώστιας, τότε ως συγγενείς και φίλοι θα είμαστε πιο ρεαλιστές ως προς τις προσδοκίες μας από τον ασθενή, καθώς και πιο υποστηρικτικοί.

Η οικογένεια μπορεί να παίξει έναν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της σταθεροποίησης της διάθεσης στη ζωή των διπολικών ασθενών. Η ανάπτυξη καλύτερων μοτίβων επικοινωνίας μέσα στην οικογένεια καθώς και ο ενεργητικός τρόπος επίλυσης προβλημάτων για τις προκλήσεις που περιλαμβάνει η διπολική διαταραχή μπορούν να διευκολύνουν την πρόοδο του πάσχοντα ενώ ωφελούν όλη την οικογένεια.

Το άρθρο υπογράφει η Τσώλα Δήμητρα – Ψυχολόγος / Ψυχοθεραπεύτρια & είναι συνεργάτης του Ψυχοθεραπευτικού Κέντρου – Πολυχώρου Animus Corpus. 

* Περισσότερες πληροφορίες για τις παροχές υπηρεσιών του Animus Corpus, καθώς και για το βιογραφικό της Ψυχολόγου, στην ιστοσελίδα www.animuscorpus.gr

Στοιχεία επικοινωνίας:

διευθ.: Βασιλίσσης Σοφίας 54, Ιλίσια (Στάση Μετρό: Μέγαρο Μουσικής)