Τα «καταθλιπτικά» μοτίβα σκέψης – Πως επηρεάζουν τη ζωή μας;

Γράφει η Πουλημενέα Γεωργία Κλινική Ψυχολόγος – Ψυχολόγος Υγείας 

Οι σκέψεις καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το συναίσθημά μας. Αυτό συμβαίνει γιατί η σκέψη προϋπάρχει του συναισθήματος και το προκαλεί ακόμη κι όταν δεν έχουμε καταλάβει ότι έχουμε σκεφτεί κάτι.

Κάποιες σκέψεις επειδή τις κάνουμε συχνά μας επισκέπτονται με έναν αυτοματοποιημένο τρόπο (αυτόματες σκέψεις) με αποτέλεσμα να μην μπορούμε καν να τις εντοπίσουμε στεκόμαστε στο συναίσθημα που ακολουθεί.

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα…

Ο Ν. λοιπόν μεγάλωσε σε ένα οικογενειακό περιβάλλον με υψηλές απαιτήσεις από τον ίδιο και μειωμένη αποδοχή από τους γονείς του. Οι τελευταίοι διέθεταν υψηλό μορφωτικό επίπεδο και εστίαζαν στην μόρφωση του Ν. με έναν τρόπο που του περνούσε το μήνυμα πως αν δεν κατάφερνε να τους ικανοποιήσει η αξία του ως άτομο ήταν μηδαμινή.

Έτσι λοιπόν μεγαλώνοντας ο Ν. κατακλυζόταν από άγχος, μειωμένη αυτοεκτίμηση (εφόσον οι γονείς του ποτέ δεν τον επιβράβευαν) και σταδιακά ανέπτυξε κατάθλιψη.

Όταν ξεκινήσαμε τη θεραπεία μπόρεσε ο Ν. να εντοπίσει ότι η καθημερινή του σκέψη (την οποία δεν είχε αντιληφθεί μέχρι τότε) ήταν «πόσο ανίκανος είμαι γι’αυτό κανείς δεν πρόκειται να με αγαπήσει ποτέ». Αυτή η σκέψη του προκαλούσε ενοχή και βαθιά θλίψη με αποτέλεσμα να απομονώνεται από όλους. Όταν την εντόπισε μπορέσαμε να την τροποποιήσουμε με αποτέλεσμα τα αρνητικά συναισθήματα να υποχωρήσουν σταδιακά.

Θα εξετάσουμε λοιπόν κάποια «καταθλιπτικά» μοτίβα σκέψης που είναι τα πιο συνήθη και μας οδηγούν στο να ζούμε τη ζωή μας με δυσκολία, σαν να σηκώνουμε ένα δυσβάσταχτο φορτίο στους ώμους μας.

1. «Οι άλλοι τα καταφέρνουν καλύτερα από εμένα»…

Όσο κι αν είναι κατανοητό ότι στην εποχή των social media που όλοι αναρτούν υλικό με «ευτυχισμένες στιγμές» είναι πολύ πιο εύκολο κάποιος να πέσει στην παγίδα της σύγκρισης, χρειάζεται να έχουμε στο μυαλό μας ότι είμαστε μοναδικοί άρα απόλυτα διαφορετικοί από τους άλλους. Η προαναφερθείσα σκέψη λοιπόν καταφέρνει να κλονίσει την αυτοαξία μας και να μας οδηγήσει να νιώθουμε ανεπαρκείς και άρα λυπημένοι. Αν μάλιστα υπάρχει ένα οικογενειακό υπόβαθρο όπου η αποδοχή ήταν μειωμένη και η σύγκριση με αδέρφια και φίλους καθημερινή είναι εύκολο να τρυπώσει αυτή η σκέψη και να μας στερεί τη χαρά που μας ανήκει.

2. «Μόνο αν είμαι χρήσιμος στον άλλον θα με αγαπάει»…

Μια εξίσου άδικη σκέψη για τον εαυτό μας καθώς καθιστά την αγάπη που κάποιος μπορεί να αισθανθεί για εμάς διαπραγματεύσιμη και εξαγοράσιμη. Η συγκεκριμένη σκέψη συνδέεται έντονα με την χαμηλή αυτοεκτίμηση καθώς και με την πεποίθηση ότι πρέπει να μοχθήσω για να κερδίσω την αγάπη του άλλου. Οι ρίζες πάλι βρίσκονται στη σχέση μας με τον «πρώτο σημαντικό άλλο» (μητέρα/πατέρα) καθώς από μικρή ηλικία μπορεί να χρειάστηκε να αγωνιστούμε για να μας αγαπήσουν κι όχι να ήταν δεδομένη η αγάπη τους βάση της μοναδικότητάς μας (ως όφειλαν).

Έτσι λοιπόν ένας άνθρωπος που διακατέχεται από αυτή τη σκέψη μπορεί να εμπλέκεται σε μη ισότιμες σχέσεις, παίρνοντας εξαρχής το ρόλο του «θύματος», του ατόμου που προσφέρει πάντα, δεν παραπονιέται και ανέχεται τα πάντα. Κάποια στιγμή όμως η συσσωρευμένη πικρία που νιώθει βγαίνει στην επιφάνεια. Ένα συχνό παράπονο των ατόμων αυτών είναι «Γιατί μου φέρθηκε έτσι ενώ του/της πρόσφερα τα πάντα».

3. «Κάθε προσπάθειά μου είναι μάταιη, δεν θα καταφέρω αυτό που θέλω»…

Αυτή σκέψη μας αφαιρεί όλη τη δύναμη και τη θέληση για να πετύχουμε τον οποιοδήποτε στόχο μας. Μας ωθεί στο να εγκαταλείψουμε πριν καν αρχίσουμε την προσπάθεια και μας πλημμυρίζει με συναισθήματα αναξιότητας και μελαγχολίας. Το άτομο οδηγείται στην κοινωνική απομόνωση, δεν διεκδικεί εργασιακές θέσεις και προνόμια ενώ μπορεί να μην επιχειρεί να πλησιάσει ένα άλλο άτομο το οποίο του αρέσει ερωτικά.

4. «Οι άλλοι με κρίνουν και με κοροϊδεύουν πίσω από την πλάτη μου»…

Σίγουρα δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι καλές προθέσεις για εμάς αλλά το να προσεγγίζουμε τον κάθε νέο άνθρωπο που γνωρίζουμε με καχυποψία είναι σίγουρο πως θα μας οδηγήσει στην μοναξιά. Συχνά αυτή η σκέψη βασανίζει όσους διακατέχονται από μια κοινωνική φοβία σε συνδυασμό με την κατάθλιψη και εκφράζει το άγχος που τους διακατέχει για αποδοχή και επιβεβαίωση.

Αν όμως  κάποιος…

μας προσεγγίσει κι έχουμε αυτή τη σκέψη σίγουρα δεν θα μπορέσουμε να δείξουμε τον πραγματικό μας εαυτό ή να δώσουμε την ευκαιρία να αναπτυχθεί σταδιακά μεταξύ μας μια σχέση εμπιστοσύνης. Τροποποιώντας αυτή τη σκέψη θα μπορέσουμε να είμαστε πιο ανοικτοί σε νέες γνωριμίες και να συνδεθούμε πιο βαθιά με τον πιο στενό μας κύκλο ανθρώπων.

Οι παραπάνω σκέψεις είναι ενδεικτικές ενός συνολικού τρόπου σκέψης που παρουσιάζεται στην κατάθλιψη ή ευνοεί την εμφάνισή της. Η τροποποίηση των καταθλιπτικών μοτίβων σκέψης και η αντικατάστασή τους με άλλα πιο λειτουργικά αλλάζουν την καθημερινότητα του ατόμου προς το καλύτερο, κάνοντας το πιο χαρούμενο και δημιουργικό.

Η Πουλημενέα Γεωργία είναι Κλινική Ψυχολόγος – Ψυχολόγος Υγείας

www.mentalcare.gr