Η «λεκτική κακοποίηση» αποτελεί εκείνο τον τύπο κακοποίησης που μπορεί να προσλάβει πολλές και διάφορες μορφές και αποσκοπεί πάντα στον έλεγχο, χειρισμό & ποδηγέτηση του άλλου και στην άσκηση εξουσίας επάνω του. Είναι μία μορφή κακοποίησης που αν και δεν αφήνει ορατά σημάδια στο σώμα (αμυχές, εκδορές κλπ) εντούτοις μπορεί να βλάψει καίρια τον αποδέκτη της σε ψυχο – συναισθηματικό επίπεδο – όπως ακριβώς συμβαίνει και με την σωματική βία – και η αποκατάσταση της ψυχικής, συναισθηματικής & ηθικής βλάβης αλλά και η επούλωση των ψυχικών τραυμάτων απαιτεί πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.
Η λεκτική κακοποίηση μπορεί να λάβει χώρα σε κάθε είδους σχέση (ερωτική, συζυγική, φιλική, συναδελφική, γονέα-παιδιού, κ.ά.) ή κατάσταση. Ο θύτης μπορεί να είναι άνδρας ή γυναίκα, με τους πρώτους να κυριαρχούν κατά πολύ να κατέχουν τα σκήπτρα πρωτιάς στη συγκεκριμένη εκδοχή βίας.
Η «τιμωρητική σιωπή» ως… λεκτική κακοποίηση!
Εάν σου έχει συμβεί να βρίσκεσαι στον ίδιο χώρο με κάποιον που γνωρίζεις καλά & σε αντιμετωπίζει σαν να μην υπάρχεις για αυτόν, δεν απαντά στις ερωτήσεις που του κάνεις, δεν εκφράζει το παραμικρό συναίσθημα απέναντί σου, σε κρατά με διάφορους τρόπους σε απόσταση και είναι ψυχρός, απρόσιτος & απόμακρος, τότε αυτό αποτελεί ένδειξη ότι καταστεί θύμα της αποκαλούμενης «τιμωρητικής σιωπής».
Ο θύτης δεν μοιράζεται τις σκέψεις, δεν μοιράζεται τα συναισθήματα, τα σχέδια, τις σκέψεις του ή τις εμπειρίες του με τη σύντροφό του. Συμπεριφέρεται αδιάφορα & ψυχρά, μη δίνοντας – αποφεύγοντας – την παραμικρή επικοινωνίας, όσες προσπάθειες προσέγγισης και αν κάνει ο άλλος.
Προσποιείται πως δεν ακούει, στρέφει με επιδεικτική προκλητικότητα την προσοχή του αλλού και δείχνει αρνητική διάθεση για οποιαδήποτε μορφή προσέγγισης. Συχνά, πολλές γυναίκες, λανθασμένα, θεωρούν πως ο θύτης θα «μαλακώσει» και θα αλλάξει στάση, αρκεί να βρουν το «σωστό» τρόπο προσέγγισής ή να του δείξουν ακόμα περισσότερο την αγάπη τους. Σε καμία περίπτωση, όμως, η αγάπη από μόνη της δεν αλλάζει ένα άτομο που «εξοντώνει» με τέτοιον τρόπο έναν δικό του άνθρωπο.
Αντίθετα, θα γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Πολλά θύματα προσπαθούν να βρουν ελαφρυντικά, υποθάλπτοντας & δικαιολογώντας τον θύτη, για να κάνουν λιγότερο επώδυνη & επιβαρυντική την όλη κατάσταση για τις ίδιες επικαλούμενες το επιχείρημα πως είναι κλειστός χαρακτήρας, απερίσκεπτος, παρορμητικός, εσωστρεφής, συνεσταλμένος, αφηρημένος, ή ακόμα πως έχει πολλές έγνοιες, προβλήματα κ.τ.λ.
Ο θύτης είναι, σε κάθε περίπτωση, άτομο χειριστικό & για αυτό κακόβουλο & επικίνδυνο. Αυτό σημαίνει, μεταξύ άλλων, πως φροντίζει να μαθαίνει τα «ευαίσθητα» σημεία (soft spots) του άλλου και όταν πρόκειται για τη σύντροφό του, είναι φυσικό να τα γνωρίζει πολύ καλά & να τα «αξιοποιεί» με τον πλέον στυγνό, υστερόβουλο, κοντόφθαλμο & ιταμό τρόπο για προσωπικό του όφελος.
Για παράδειγμα, κάνοντας τη σύντροφό του να νιώθει αναστάτωση, ενοχικότητα, ανασφάλεια, αβεβαιότητα, παραμέληση, εγκατάλειψη, αμηχανία κ.τ.λ., μπορεί πολύ ευκολότερα να ασκήσει τη νοσηρή του τάση, να ελέγξει το θύμα του μετατρέποντάς το σε πιόνι που μπορεί να το ελέγχει και να το έχει υπό την πλήρη εξουσία & κυριότητα του.
Ένα κοινό χαρακτηριστικό, που αφορά στους περισσότερους θύτες, είναι η «έξωθεν καλή μαρτυρία» που φροντίζουν να έχουν πάντα ως άλλοθι. Οι θύτες προσπαθούν να αποπροσανατολίζουν τον κοινωνικό περίγυρο δημιουργώντας την εντύπωση που ενός πολύ ευχάριστου, ευγενικού & άψογου ατόμου με υποδειγματική συμπεριφορά σε σημείο που πρόσωπα του άμεσου περιβάλλοντος της συντρόφου τους – συχνά ακόμα και οι ίδιοι οι γονείς του θύματος (σύζυγος) – να μην μπορούν να την πιστέψουν, όταν αποφασίζει να τους μιλήσει για τη δοκιμασία που υφίσταται.
Οι κύριοι λόγοι της τιμωρητικής σιωπής – λεκτικής βίας…
Όπως προαναφέραμε, οι κυριότεροι λόγοι της οποιασδήποτε μορφής λεκτικής κακοποίησης & σαφέστερα της τιμωρητικής σιωπής, είναι η άσκηση εξουσίας & ελέγχου επάνω σε κάποιον, ασχέτως των συνεπειών της συμπεριφοράς αυτής για τον αποδέκτη της. Η σιωπηρή αυτή τιμωρία του άλλου αποσκοπεί στην ουσία να τον συνθλίψει, να του απονεκρώσει τον εσωτερικό ψυχο – συναισθηματικό κόσμο, να τον κάνει να νιώσει ανύπαρκτος, να τον εκμηδενίσει, να τον αποδομήσει ως προσωπικότητα αρκεί να υποταχθεί πλήρως και να συμμορφωθεί στις υποδείξεις & τις εντολές του…
Ένα αποδυναμωμένο & ψυχικά εξαθλιωμένο άτομο δεν είναι σε θέση να προβάλει την οποιαδήποτε αντίσταση & έτσι δίνει χώρο στο δυνάστη του να ασκεί πλήρη έλεγχο επάνω του, επιβάλλοντας ανεμπόδιστα όλους τους όρους του.
Τέτοιοι όροι μπορεί να είναι η αποφυγή απαντήσεων σε «δυσάρεστα» & καίριας σημασίας ερωτήματα που απασχολούν το θύμα ή ακόμα και η αποφυγή οποιαδήποτε συζήτησης για τυχόν προβλήματα στη σχέση, η άρνηση ανάληψης της οποιαδήποτε ευθύνης σε σχέση με τις υποχρεώσεις του θύτη στη κακοποιημένη σύζυγο, πέραν αυτών που ο ίδιος επιθυμεί.
Εάν κάποιος/-α δεν μπορεί ή δεν θέλει, για κάποιους λόγους, να φύγει από μία τέτοιου είδους νοσηρή σχέση -όπου μετατρέπεται από αυτεξούσιος & αυτόβουλο υποκείμενο σε ενεργούμενο όργανο της βούλησης και των ορέξεων του θύτη – είναι καλό, μέχρι να βρει τη δύναμη να αντιδράσει & να βάλλει τέλος σε αυτή την κατάσταση να έχει υπόψη τα εξής:
– Προσπάθησε να αποποιηθείς τον παθητικό & μη κολακευτικό ρόλο του μονίμου θύματος.
– Στις φάσεις της σιωπής, προσπάθησε να συνειδητοποιήσεις πως δεν ευθύνεσαι εσύ για αυτήν την κατάσταση (παρά τους ισχυρισμούς του συζύγου, συντρόφου κλπ) & αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να απεμπλακείς από το να ζητάς συνεχώς συγνώμη, να απολογείσαι και να δίνεις γενικώς άλλοθι στο θύτη πως έχει δίκιο και άρα το δικαίωμα να σε μανιπουλάρει, να σε καταδυναστεύει, να αποδοκιμάσει, να ματαιώνει & να ευτελίζει α συναισθήματά σου.
– Διαμαρτυρήσου & δήλωσε σε όλους τους τόνους πως είναι πολύ φορτική, ατελέσφορη και αδιέξοδη η σχέση μαζί του και πως αρνείσαι να συνεχίσεις να συμμετέχεις σε ένα τέτοιο παράλογο σχήμα σχέσης & μοτίβο ζωής ή απλούστερα σε έναν παραλογισμό.
– Φρόντισε να τονώσεις τον αυτοσεβασμό & αυτοεκτίμηση σου & δείξε στον εαυτό σου την αγάπη που του στέρησες & που του αξίζει, κάνε πράγματα που σου αρέσουν & δώσε προτεραιότητα στη σχέση σου με άτομα που σε νοιάζονται & σε αγαπούν.
– Αν υπάρχουν παιδιά, προστάτεψέ τα, μην τα εμπλέκεις & μην τα εκθέτεις στη νοσηρή αυτή κατάσταση.
– Τέλος, μην ξεχνάς πως ο καθένας μας είναι υπεύθυνος του είδους ζωής και των προδιαγραφών αυτής αλλά του είδους της σχέσης που επιλέγει & επιδιώκει να έχει…
του Λάσκαρη Κωνσταντίνου
(1868)