Επικαιροποίηση των συστάσεων για ασφαλή ύπνο των βρεφών

Γράφει η Βικτώρια Γκούμα, Παιδίατρος, Επιμελήτρια Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών

Οι ασφαλείς συνθήκες που πρέπει να επικρατούν στη διάρκεια του ύπνου των βρεφών.

Ο χρόνος που τα βρέφη αφιερώνουν στη διαδικασία του ύπνου διαφέρει σημαντικά από τον αντίστοιχο χρόνο των ενηλίκων. Γενικά, θα παρατηρούσαμε πως μπορεί να καταλαμβάνει το 1/2- 2/3 της καθημερινής τους δραστηριότητας και αυτό γιατί είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία και την ανάπτυξή τους.

Στις ΗΠΑ,  αναφέρονται ~ 3.500 θάνατοι βρεφών/έτος από αίτια σχετιζόμενα με τον ύπνο. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται:

– Το σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου

– Η ασφυξία από ατύχημα

– Ο στραγγαλισμός από ατύχημα

Αν αυτή η επίπτωση θεωρείται στατιστικά μη σημαντική, θα πρέπει να τονίσουμε ότι είναι ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΑΤΗ για κάθε οικογένεια που βιώνει την απώλεια.

Το Σύνδρομο Αιφνίδιου Βρεφικού Θανάτου- Sudden Infant Death Syndrome (SIDS) είναι ο ξαφνικός θάνατος βρέφους < 1 έτους στον ύπνο του, που παραμένει ανεξήγητος από το ατομικό ιστορικό (απουσία σοβαρής ασθένειας), τη νεκροψία/ νεκτοτομή και την τοξικολογική εξέταση.

Λαμβάνοντας υπόψιν όλα τα παραπάνω, το 2022 η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία εξέδωσε επικαιροποιημένες οδηγίες για τις ασφαλείς συνθήκες ύπνου των βρεφών:

1. Θέση ύπνου

Έως την ηλικία του 1 έτους, ο ύπνος  πρέπει να γίνεται ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ σε ύπτια θέση, δηλαδή ανάσκελα, ημέρα και νύχτα. Δεν τοποθετούμε το βρέφος σε πλάγια θέση με “σφηνάκια” ύπνου. Αν το βρέφος, με την πρόοδο της ανάπτυξής του, επιλέγει να γυρίζει μόνο του σε πλάγια ή πρηνή θέση, δεν παρεμβαίνουμε, αλλά το αφήνουμε στη θέση εκλογής.  Η ύπτια θέση προτιμάται έναντι της πρηνούς, καθ’ ότι ανατομικά στην ύπτια θέση, η τραχεία βρίσκεται πάνω από τον οισοφάγο, οπότε αποφεύγεται τυχόν επεισόδιο εισρόφησης.

2. Ενθάρρυνση της πρηνούς θέσης ελεγχόμενα

Η πρηνής θέση (tummy time) πρέπει να ενθαρρύνεται όταν το βρέφος είναι σε εγρήγορση και πάντα με επίβλεψη, καθώς έχει αποδειχτεί ότι ενισχύει την ψυχοκινητική ανάπτυξη, ενδυναμώνει τους ραχιαίους μυς, αποτρέπει την ανάπτυξη πλαγιοκεφαλίας. Συστήνεται η προοδευτική αύξηση του χρόνου παραμονής σε πρηνή θέση σε 15-30 min/24h έως την ηλικία των 7 εβδομάδων ζωής.

3. Επιφάνεια ύπνου

Ο ύπνος πρέπει να γίνεται αποκλειστικά σε στρώμα σταθερό, σκληρό, μη κεκλιμένο, εφαρμοστό στην κούνια. Το στρώμα καλύπτεται μόνο με  σεντόνι που προσαρμόζεται από κάτω. Απαγορεύονται τα μαλακά υποστρώματα, τα πλαϊνά καλύμματα της κούνιας, τυχόν κορδόνια/ λουριά/ καλώδια κοντά στην κούνια, ο ύπνος σε καρέκλα/ καναπέ/ στρώμα νερού/ μαξιλάρι, τα μαλακά αντικείμενα μέσα στην κούνια (μαξιλάρια, μαλακά αρκουδάκια), τα χαλαρά σκεπάσματα, ή οποιαδήποτε αντικείμενα θα μπορούσαν να αυξήσουν τον κίνδυνο παγίδευσης, πνιγμού ή στραγγαλισμού. Προτιμάται η ένδυση με πολλαπλά υφάσματα στον ύπνο ή  ο υπνόσακος και αποφεύγουμε το φάσκιωμα. Προσέχουμε οι βρεφικές κούνιες να είναι άρτιες και όχι ελαττωματικές, να είναι σύμφωνες με τα τρέχοντα πρότυπα ασφάλειας και να μην έχει γίνει ανάκληση του προϊόντος. Εάν το βρέφος αποκοιμηθεί στο καρεκλάκι αυτοκινήτου/ καρότσι/ μάρσιπο/ ρηλάξ, θα πρέπει να μεταφερθεί σε μια σταθερή επιφάνεια ύπνου το συντομότερο.

4. Έμφαση στο μητρικό θηλασμό

Έχει βρεθεί πως ο μητρικός  θηλασμός μειώνει τον κίνδυνο για αιφνίδιο βρεφικό θάνατο. Συστήνεται αποκλειστικός μητρικός θηλασμός μέχρι τους 6 μήνες ζωής, έπειτα συνέχιση και μετά την εισαγωγή των στερεών τροφών για τον 1ο χρόνο ζωής, όσο επιθυμεί μητέρα και βρέφος.

5. Συγκοίμιση

Συστήνεται το βρέφος να κοιμάται κοντά στο κρεβάτι των γονέων (από την πλευρά της μητέρας) αλλά σε ξεχωριστή κατάλληλη επιφάνεια, ιδανικά τουλάχιστον μέχρι τους 6- 12 πρώτους μήνες ζωής. Ιδιαίτερη προσοχή στο να αποφεύγεται η συγκοίμιση στο ίδιο κρεβάτι κυρίως όταν:

– το βρέφος είναι < 4 μηνών ή πρόωρο

– όταν ο φροντιστής έχει μειωμένη εγρήγορση λόγω κόπωσης ή χρήσης φαρμάκων/ ουσιών/ αλκοόλ

– όταν ο φροντιστής είναι καπνιστής

– όταν πρόκειται για μαλακό στρώμα/ καναπέ/ πολυθρόνα

– θηλάζουσα μητέρα

6. Χορήγηση πιπίλας

Έχει παρατηρηθεί πως η χορήγηση πιπίλας μειώνει τον κίνδυνο για αιφνίδιο βρεφικό θάνατο, με άγνωστο βέβαια μηχανισμό. Συστήνεται φυσικά μετά την εγκατάσταση του μητρικού θηλασμού. Εάν το βρέφος αρνείται την πιπίλα, δεν επιμένουμε. Εάν η πιπίλα πέσει στη διάρκεια του ύπνου, δε χρειάζεται να την επανατοποθετήσουμε. Δεν κρεμάμε ποτέ την πιπίλα (ή τυχόν κοσμήματα) με κορδόνι γύρω από το λαιμό του παιδιού, λόγω κινδύνου στραγγαλισμού.

7. Αποφυγή καπνίσματος, αλκοόλ, ναρκωτικών ουσιών

8. Αποφυγή υπερθέρμανσης του βρέφους

Ντύνουμε το βρέφος κατάλληλα με το περιβάλλον, δε χρησιμοποιούμε > 1 έξτρα στοιβάδα ρούχων ή σκεπασμάτων σε σχέση με έναν ενήλικα. Δεν καλύπτουμε το πρόσωπο, δε χρησιμοποιούμε σκουφάκια εντός του σπιτιού. Επιτρέπεται η χρήση  κλιματισμού. Οι ιδανικές συνθήκες ύπνου εντός της οικίας σε θερμοκρασία είναι 18-20οC και σε υγρασία max 35-50%.

9. Όχι στη χρήση καρδιοαναπνευστικών monitors

Συστήνονται μόνο σε υψηλού κινδύνου βρέφη πχ πρόωρα ή βρέφη με καρδιοαναπνευστικά προβλήματα. Δεν έχουν καμία ένδειξη στην πρόληψη του SIDS. Αντίθετα παρέχουν μια ψευδαίσθηση ασφάλειας στους γονείς και μειώνουν τη συμμόρφωση στα πραγματικά μέτρα πρόληψης.

10. Σύσταση για τακτικό υποχρεωτικό εμβολιασμό των βρεφών

Συνοψίζοντας,  θα λέγαμε ότι το Σύνδρομο Αιφνίδιου Βρεφικού Θανάτου (SIDS) αποτελεί τραγική εξέλιξη με βαρύ αντίκτυπο στην οικογένεια. Το 2022 η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής επικαιροποιήσε τις συστάσεις για τον ασφαλή ύπνο των βρεφών. Στόχος όλων αποτελεί η καλύτερη ενημέρωση και εκπαίδευση των φροντιστών των μικρών βρεφών για την εξασφάλιση κατάλληλου περιβάλλοντος ύπνου. Η συνεχής έρευνα πάνω στα αίτια και τους μηχανισμούς του SIDS ευελπιστούμε να προσφέρει και νέους,  πιο αποτελεσματικούς, τρόπους πρόληψης.