Γιατί πονάω όταν έχω περίοδο;

Δυσμηνόρροια ονομάζεται κάθε εμμηνορυσία που συνοδεύεται από έντονο κοιλιακό άλγος. Περισσότερες από τις μισές νεαρές γυναίκες και έφηβες υποφέρουν από δυσμηνόρροια, δηλαδή ένα κωλικοειδές ή αμβλύ κοιλιακό άλγος που επικεντρώνεται στο κατώτερο 1/3 της κοιλιάς και ακτινοβολεί προς τη ράχη και τους γοφούς.

Η δυσμηνόρροια είναι δυνατό να συμβεί σε όλες τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Η ένταση του πόνου ποικίλει σημαντικά, συνεπώς σε κάποιες γυναίκες απλά προκαλεί μία ενόχληση η οποία είναι υποφερτή, ενώ σε άλλες είναι τόσο ισχυρή που τις καθιστά ουσιαστικά ανήμπορες να πραγματοποιήσουν αρκετές από τις καθημερινές τους δραστηριότητες.

[Ένας άλλος τρόπος να αξιολογηθεί η ένταση του πόνου είναι η ανταπόκριση του στα αναλγητικά. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο πόνος υποχωρεί με κοινά παυσίπονα, ενώ σε άλλες δεν απαντά ούτε σε ισχυρά αντιφλεγμονώδη…]

Από μελέτες που έχουν γίνει φαίνεται πως ο βασικός «ένοχος» για τους αφόρητους πόνους είναι η χημική ουσία προσταγλανδίνη. Η ουσία αυτή, που αυξάνεται σε σημαντικό βαθμό κατά την περίοδο της εμμήνου ρύσεως, εμποδίζει τη μήτρα να οξυγονωθεί σωστά και ευθύνεται για τις συσπάσεις της, που προκαλούν πολλές φορές έντονο πόνο. Ο πόνος στη διάρκεια της περιόδου ταλαιπωρεί πάνω από το 50% των γυναικών ηλικίας 25 έως 40 ετών, μάλιστα σε ποσοστό 10-15% τα συμπτώματα είναι τόσο έντονα που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την καθημερινή τους ζωή. Σε αυτές τις περιπτώσεις λέμε ότι η γυναίκα πάσχει από δυσμηνόρροια.

• Η μήτρα είναι ένας μυς…

Όπως όλοι οι μύες, μπορεί να συσπάται και να χαλαρώνει. Στην περίοδο συσπάται περισσότερο. Αυτές οι έντονες συσπάσεις προκαλούν τις κοιλιακές κράμπες. Οι μύες της μήτρας συσπώνται εξαιτίας της παραγωγής προσταγλανδινών (χημικές ουσίες που παράγονται στην ίδια τη μήτρα).

Στην αρχή της περιόδου…

το επίπεδό τους είναι υψηλό και στη συνέχεια μειώνεται. Γι’ αυτό το λόγο ο πόνος μειώνεται μετά τις πρώτες μέρες της περιόδου.

Συνήθη συμπτώματα της δυσμηνόρροιας: 

Πόνος ή κράμπες στο κάτω μέρος της κοιλιάς ή στη μέση, διάρροια, συχνουρία, ναυτία, έμετος, πονοκέφαλος, ζάλη, λιποθυμία.

• Για τις περισσότερες γυναίκες, η δυσμηνόρροια είναι μια γνώριμη κατάσταση που επαναλαμβάνεται σχεδόν κάθε μήνα. Ανάλογα με τις επιμέρους συνθήκες και την ηλικία χωρίζεται σε δύο κατηγορίες: την πρωτοπαθή και τη δευτεροπαθή:

Προδιαθεσικοί παράγοντες για την ανάπτυξη πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας είναι:

– η έναρξη της εμμήνου ρύσεως σε μικρή ηλικία (μικρότερη των 12 ετών)

– η ατεκνία

– η μεγάλη αιμορραγία στην περίοδο

– το κάπνισμα

– η παχυσαρκία

– το οικογενειακό ιστορικό

– Για τη δευτεροπαθή δυσμηνόρροια ευθύνονται συνήθως:

• η ενδομητρίωση
• η αδενομύωση
• τα ινομυώματα
• το σπιράλ
• η στένωση του τραχήλου
• η πυελική φλεγμονή
• οι ανωμαλίες στη διάπλαση των γυναικολογικών οργάνων
• οι κύστεις ωοθηκών
• τα καρκινώματα

• Πρωτοπαθής δυσμηνόρροια

Σε αυτήν την περίπτωση, η επώδυνη περίοδος δεν σχετίζεται με κάποιο οργανικό πρόβλημα ή πάθηση. Είναι αρκετά συνηθισμένη, αφού αφορά μία στις δύο γυναίκες (έφηβες και νεαρές γυναίκες συνήθως άτεκνες), ενώ παρουσιάζεται σε βαριά μορφή στο 5-15% των γυναικών.

Ο πόνος συνήθως ξεκινά λίγες ώρες πριν την έναρξη της περιόδου και εντοπίζεται στο κατώτερο μέρος της κοιλιάς. Η έντασή του αυξομειώνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και διαρκεί συνήθως τις πρώτες μία με δύο ημέρες της περιόδου, ενδέχεται όμως να προξενήσει μεγάλη αιμορραγία και μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά κράμπας.

“Τα συμπτώματα της πάθησης μπορεί να ελαττωθούν με την πάροδο των χρόνων ή μετά από εγκυμοσύνη. Δεν εμφανίζονται σε κάθε έμμηνο κύκλο, παρά μόνο όταν γίνεται ωοθυλακιορρηξία, δηλαδή απελευθέρωση ωαρίου…”

Πώς να την αντιμετωπίσετε;

Όταν ο πόνος είναι ήπιος – για να απαλύνετε τον πόνο – δοκιμάστε να ξεκουράζεστε περισσότερο, να κοιμάστε επαρκώς και να ασκείστε σε τακτική βάση.

Επιπλέον προσπαθήστε να περιορίσετε το στρες, γιατί παίζει ιδιαίτερα επιβαρυντικό ρόλο στην επώδυνη περίοδο. Τα απλά παυσίπονα και τα κοινά σπασμολυτικά είναι επίσης αρκετά αποτελεσματικά.

Όταν ο πόνος είναι δυνατός…

Χρειάζεστε πιο ισχυρά παυσίπονα ή αντισυλληπτικά. Συμβουλευτείτε έναν γυναικολόγο, ο οποίος αφού επιβεβαιώσει τη διάγνωση με προσεκτική γυναικολογική εξέταση και με ορισμένες εργαστηριακές εξετάσεις ρουτίνας (όπως, π.χ., υπερηχογράφημα πυέλου, καλλιέργεια κολπικού εκκρίματος, τεστ Παπανικολάου, αιματολογικές εξετάσεις), θα σας συστήσει το κατάλληλο φάρμακο.

Η φαρμακευτική αγωγή είναι ανάγκη να ακολουθείται σε κάθε κύκλο της γυναίκας και όχι μόνο όταν επανεμφανίζεται ο πόνος. Τα αποτελέσματά της είναι συνήθως ορατά μετά τους πρώτους δύο με τρεις κύκλους θεραπείας. Εάν η παραπάνω αγωγή δεν σας ανακουφίσει, το επόμενο βήμα είναι η λήψη αντισυλληπτικών δισκίων, τα οποία αναστέλλουν την ωορρηξία και σταματούν τον πόνο διότι ελαττώνονται οι προσταγλανδίνες.

• Δευτεροπαθής δυσμηνόρροια

Σε αυτή την περίπτωση, ο πόνος κατά τη διάρκεια της περιόδου οφείλεται σε κάποια γυναικολογική πάθηση και συνήθως παρουσιάζεται σε γυναίκες μεταξύ 20 και 30 ετών. Ο βασικός παράγοντας πρόκλησης δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας είναι η ενδομητρίωση, κατά την οποία τα κύτταρα του εσωτερικού τοιχώματος της μήτρας (ενδομήτριο) μεταναστεύουν σε άλλα σημεία του σώματος.

Όταν λοιπόν «μεταναστεύουν» – κυρίως μέσω των σαλπίγγων – προς την κοιλιά εγκαθίστανται σε διάφορα σημεία του σώματος (ωοθήκες, έντερο, σπάνια ακόμα και στον εγκέφαλο) και παράγουν αίμα κατά τη διάρκεια της περιόδου. Για το λόγο αυτό μια γυναίκα μπορεί να πονάει στην περίοδό της σε διάφορα σημεία της κοιλιάς.

Η ενδομητρίωση χρειάζεται ειδική φαρμακευτική θεραπεία και αρκετές φορές λαπαροσκοπική χειρουργική αφαίρεση.

Πώς να την αντιμετωπίσετε; 

Ανάλογα με το ποια πάθηση ευθύνεται για τον πόνο, ο γυναικολόγος θα σας υποδείξει την κατάλληλη θεραπεία. Γενικά, στην αντιμετώπισή της μπορεί να βοηθήσει το αντισυλληπτικό χάπι. Έχει βρεθεί πως τα αντισυλληπτικά όταν επιλεγούν σωστά βελτιώνουν τα χαρακτηριστικά της περιόδου. Αυτό προϋποθέτει πως δεν υπάρχουν αντενδείξεις χορήγησης των παραπάνω χαπιών στην ασθενή. Τα αντισυλληπτικά χάπια δεν επιτρέπουν στις ωοθήκες να παράγουν ωάριο κάθε μήνα (ωορρηξία) και κατά συνέπεια παράγονται λιγότερες προσταγλανδίνες από τον οργανισμό της γυναίκας, άρα αυτή πονάει λιγότερο!

Επιπλέον, έχει αποδειχτεί ότι για την ύφεση των συμπτωμάτων βοηθάει η σωματική άσκηση (μην ασκείστε όμως τις ημέρες της περιόδου, οπότε ο πόνος είναι έντονος, αλλά όλο τον υπόλοιπο μήνα), η αλλαγή της δίαιτας, η διακοπή του καπνίσματος και τα θερμά επιθέματα.

• Διάγνωση

Προκειμένου να τεθεί η διάγνωση της πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας πρέπει να αποκλειστούν όλα τα γυναικολογικά αίτια που εμπλέκονται στη δευτεροπαθή. Απαιτείται λοιπόν, η λήψη ενός καλού ιατρικού ιστορικού, ένα γυναικολογικό υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων και μια γυναικολογική εξέταση. Άλλες απαραίτητες εξετάσεις είναι αιματολογικές καθώς και μια καλλιέργεια κολπικού εκκρίματος. Η παρουσία ινομυωμάτων ή άλλων πυελικών όγκων, καθώς και η πυελική φλεγμονή θα αποκλειστούν με τις παραπάνω εξετάσεις. Στη περίπτωση της ενδομητρίωσης η απόλυτη διάγνωση τίθεται μόνο έπειτα από διαγνωστική λαπαροσκόπηση. Δυστυχώς η λαπαροσκόπηση στη χώρα μας εφαρμόζεται μόνο σε εξειδικευμένα κέντρα και από εκπαιδευμένη χειρουργική ομάδα, με συνέπεια αρκετές γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση, να διαφεύγουν της διάγνωσης, και να αντιμετωπίζονται ως πρωτοπαθείς δυσμηνόρροιες μη λαμβάνοντας τη σωστή θεραπεία.

• Θεραπεία

Η δευτεροπαθής δυσμηνόρροια προϋποθέτει την αντιμετώπιση της υποκείμενης γυναικολογικής αιτίας. Στη θεραπεία της πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας έχουν χρησιμοποιηθεί πολλά φαρμακευτικά σκευάσματα για τον περιορισμό και τον έλεγχο του πόνου.

Η πλέον δημοφιλής επιλογή είναι – μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (nonsteroidal anti-inflammatory drugs – NSAIDs) – τα οποία καταστέλλουν τη παραγωγή των προσταγλανδινών και μειώνουν τη συγκέντρωση τους στο αίμα και στη μήτρα.

Σε αυτή την ομάδα συμπεριλαμβάνονται φαρμακευτικές ουσίες όπως:

[η κοινή ασπιρίνη, η δικλοφενάκη, η ιμπουπροφένη, η ναπροξένη και άλλες…]

Υπάρχουν πολυάριθμα σκευάσματα αυτών των ουσιών, τα οποία διαφέρουν στο τρόπο και τον βαθμό δράσης, συνεπώς αν ένα σκεύασμα αποτύχει, μπορεί να αντικατασταθεί με κάποιο άλλο της κατηγορίας αυτής. Επίσης τα φάρμακα αυτά αποδίδουν περισσότερο όταν λαμβάνονται με τα πρώιμα συμπτώματα της εμμηνορρυσίας και για τις 1-2 πρώτες μέρες, δηλαδή όταν ο πόνος είναι εντονότερος.

Στις γυναίκες – που έχουν τακτικό κύκλο – ή σε αυτές που αντιλαμβάνονται από κάποιες αλλαγές στο σώμα τους ότι έπεται η περίοδος, συχνά συστήνεται η λήψη του φαρμάκου πριν την έναρξη της περιόδου ώστε να προληφθεί ο πόνος προτού ακόμα αρχίσει.

Τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα…

έχουν και κάποιες ανεπιθύμητες ενέργειες όπως δυσπεψία, ναυτία, εξανθήματα, κεφαλαλγία, ενώ ενοχοποιούνται στη πρόκληση του έλκους του στομάχου έπειτα από χρόνια ή παρατεταμένη χρήση. Η λήψη παρακεταμόλης εναλλασσόμενα με τα αντιφλεγμονώδη μπορεί να περιορίσει τη χρήση τους, ενώ η ταυτόχρονη λήψη γαστροπροφύλαξης συστήνεται από πολλούς ιατρούς προκειμένου να αποφευχθούν οι ανεπιθήμητες δράσεις στο πεπτικό σύστημα.

Άλλες ομάδες φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στη δυσμηνόρροια περιλαμβάνουν τα παράγωγα της κωδεϊνης και τα σπασμολυτικά, τα οποία βοηθούν πολλές γυναίκες και προκαλούν λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες συγκριτικά με τα αντιφλεγμονώδη.

Τα αντισυλληπτικά χάπια…

βελτιώνουν πολύ τα συμπτώματα της δυσμηνόρροιας ελαττώνοντας τα επίπεδα των ορμονών που εμπλέκονται στη παθογένεση της, εντούτοις δεν συστήνονται ποτέ μόνο με αυτή την ένδειξη. Εφόσον η γυναίκα επιθυμεί την αντισυλληπτική τους δράση, ή πρέπει να λάβει αντισύλληψη για άλλους ιατρικούς λόγους, τότε η ταυτόχρονη αποτελεσματικότητα τους στη καταπολέμηση της δυσμηνόρροιας είναι αποδεκτή.

• Πρόγνωση

Με τη φαρμακευτική θεραπεία τα συμπτώματα της πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας υποχωρούν και η πρόγνωση είναι άριστη. Στις περιπτώσεις που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή, πρέπει να αναζητούνται πιθανά γυναικολογικά αίτια όπως η ενδομητρίωση τα οποία χρίζουν ειδικής θεραπείας.

•  Πρόληψη

Η πρωτοπαθής δυσμηνόρροια μπορεί να προληφθεί με τη λήψη αντιφλεγμονωδών παραγόντων (NSAIDs) πριν την έναρξη των συμπτωμάτων της εμμηνορρυσίας.

Μικρές συμβουλές αντιμετώπισης του πόνου:

Τρώτε κάθε μέρα τροφές πλούσιες σε κάλιο: μπανάνες, αποξηραμένα φρούτα, πορτοκάλια, πεπόνια, πατάτες, καρότα και πράσινα λαχανικά. Ξεκινήστε συμπληρώματα βιταμινών-ιχνοστοιχείων (ασβέστιο, βιταμίνη Β6, νιασίνη, βιταμίνη C).

“Να αποφεύγετε το αλάτι και τη ζάχαρη…”

Βράστε – αποξηραμένες ρίζες τσουκνίδας (Urtica urens) – σε νερό. Πιείτε από αυτό το ρόφημα ένα φλιτζάνι 3-4 φορές την ημέρα. Η τσουκνίδα, που περιέχει πολλά μέταλλα και οξέα, επιδρά καθαρτικά στο αίμα, ενώ ο χυμός της έχει, σε περίπτωση αιμορραγίας, έντονη αιμοστατική δράση.

Έχει αποδειχτεί ότι η ζέστη μπορεί να λειτουργήσει καταπραϋντικά στον πόνο της περιόδου. Γεμίστε την μπανιέρα σας με ζεστό νερό και να μείνετε για λίγο εκεί μέσα, χαλαρώνοντας τη μέση σας και την κοιλιά σας. Μπορείτε επίσης να γεμίσετε μια θερμοφόρα με ζεστό νερό και να την τοποθετήσετε στην περιοχή όπου πονάτε.

Ακολουθήστε κάποιο σπορ συστηματικά. Η τακτική αερόβια σωματική άσκηση (περπάτημα, τρέξιμο, κολύμβηση) βοηθάει στην οξυγόνωση του οργανισμού και στην κυκλοφορία του αίματος, με αποτέλεσμα να μειώνονται αισθητά οι πόνοι και οι παρενέργειες της περιόδου.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου, περιορίστε τους καφέδες διότι προκαλούν σπασμούς και ένταση.

Αποφύγετε όσο γίνεται το στρες, ντυθείτε με άνετα ρούχα και αποφύγετε τα στενά ρούχα και παντελόνια που πιέζουν την περιοχή της κοιλιάς.

(Πηγή: https://maternacare.gr/)

Το άρθρο υπογράφει ο Γρυπάρης Στ. Ιωάννης Μαιευτήρας – Χειρουργός / Γυναικολόγος. Εξειδικευθείς στην Υπογονιμότητα και την Αισθητική Γυναικολογία

Στοιχεία επικοινωνίας: