Φταίει η κοινωνία που νιώθω μόνη;

Υπάρχει σήμερα ένα πολύ ισχυρό αίσθημα μοναξιάς, που βλέπουμε να γενικεύεται όλο και περισσότερο, πράγμα που μας οδηγεί να θέσουμε δύο ερωτήματα σχετικά με την φύση της μοναξιάς. H μοναξιά είναι απλώς και μόνο ένα χαρακτηριστικό των κοινωνιών μας και συνδέεται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής;

• Μπορούμε από την άλλη, να αναρωτηθούμε:

η μοναξιά είναι για τον άνθρωπο ένα ενοχλητικό και παροδικό συμβάν ή χαρακτηρίζει την ίδια την ουσία του και επομένως είναι στοιχείο του είναι του; Το παράδοξο της μοναξιάς έγκειται στο γεγονός ότι η απάντηση είναι καταφατική και στις δύο παραπάνω ερωτήσεις.

Με άλλα λόγια…

η μοναξιά είναι και κοινωνικό γεγονός και ουσιώδες γνώρισμα της ανθρώπινης ύπαρξης. Ας δούμε λοιπόν αναλυτικότερα πώς η μοναξιά στοιχειώνει την ύπαρξη ταυτόχρονα από δύο διαφορετικές οδούς.

Η ίδια η κοινωνία φαίνεται να ευνοεί τον πολλαπλασιασμό της μοναξιάς, διότι αυτό που την χαρακτηρίζει είναι η δημιουργία μίας μοναχικής συνείδησης. Ο σύγχρονος άνθρωπος αναγορεύει σε ύψιστο αγαθό την προσωπική του ευημερία, δεν έχει άλλον σκοπό πέρα από τον ίδιο του τον εαυτό.

Αυτό που έχει πλέον σημασία είναι ο ίδιος ως ανεξάρτητο ον, που θέλει να απολαμβάνει τον εαυτό του όπως του αρέσει. Στο πλαίσιο αυτής της ατομικιστικής ανθρωπολογίας, ο Άλλος δεν είναι παρά ένα εμπόδιο στην προσωπική ελευθερία και η σχέση μαζί του βιώνεται ως καταναγκασμός.

Επίσης, ένα άλλο στοιχείο που ευνοεί το αίσθημα της μοναξιάς είναι ότι ο σύγχρονος άνθρωπος τείνει να μετατραπεί σε μηχανή παραγωγής κέρδους. Έτσι, προσανατολίζει όλες του τις προσπάθειες προς την κατοχή αντικειμένων, ενώ η βασική του ανάγκη είναι να εκτιμάται και να αναγνωρίζεται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα όλοι λίγο-πολύ να συμφωνούν ότι υπάρχει μία πανταχού παρούσα έλλειψη νοήματος και κατ’ επέκταση βιώνουν τις παρενέργειες της επονομαζόμενης κοινωνικής κρίσης.

Από την άλλη, η μοναξιά δεν είναι μόνο ένα κοινωνικό γεγονός, αλλά συνιστά κατά κάποιο τρόπο τον ανυπέρβλητο ορίζοντα της ύπαρξης. Και αυτό συμβαίνει διότι η μοναξιά δεν υπάρχει παρά σε σχέση με έναν Άλλον: «χωρίς τον Άλλον, είμαι μόνος». Χάρη στη σύγκρισή μου μαζί του, εγώ γίνομαι μοναδικός.

Με άλλα λόγια…

η επαφή με τον Άλλον δεν εγγυάται την υπέρβαση της μοναξιάς και σε κάθε σχέση υπάρχει ένα κομμάτι μοναξιάς, όχι όμως απομόνωσης. Εδώ ακριβώς αναδεικνύεται ο πυρήνας των αντιφάσεων στις ίδιες τις σχέσεις: υπάρχει συγχρόνως στις σχέσεις ομοιότητα και διαφορά, εγγύτητα και χωρισμός. Όπως έχει αναφέρει η Φρανσουάζ Ντολτό, «έτσι χαράσσεται η πορεία της επιθυμίας για όλους τους ανθρώπους: με την εναλλαγή μοναξιάς και επικοινωνίας, ανάπαυσης και δράσης της επιθυμίας».

Η Μάρω Μπέλλου είναι ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια. Κατά την κλινική της πρακτική ακολουθεί την αυτοσχεδιαστική μέθοδο. Έχει λάβει ειδίκευση στη Συστημική Ψυχοθεραπεία, έχει εμβαθύνει με διατριβή στην Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεία και τα τελευταία χρόνια έχει στραφεί στην Ψυχανάλυση. 

Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο της με τίτλο: «Ο γκατζετ-Eros: ο έρωτας στα χρόνια της τεχνολογίας» από τις εκδόσεις Ι. Σιδέρης.

(Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε: http://www.marobellou.gr/el/)