Τα blues του χειμώνα: Αποκρυπτογραφώντας την Εποχική Κατάθλιψη

Καθώς βαδίζουμε προς το χειμώνα, είναι προφανές ότι η διάθεση αλλάζει.

Για κάποιους, αυτή η μεταβολή έχει μια πιο ήπια μορφή. Από τη μια, μπορεί να είμαστε πιο δυσθυμικοί, γκρινιάρηδες, ανυπόμονοι, λιγότερο εξωστρεφείς, να οδηγούμε πιο νευρικά, να έχουμε λιγότερη ανοχή και πιο πεσμένη διάθεση. Από την άλλη όμως, αυτή η μεταβολή δεν μας εμποδίζει να λειτουργούμε καθημερινά και να ανταποκρινόμαστε στις υποχρεώσεις μας. Για άλλους ωστόσο, το προχώρημα του χειμώνα φέρνει πιο βαθιές αλλαγές και καθώς οι μέρες μικραίνουν, δεν είναι λίγοι εκείνοι που βιώνουν αυτό που σήμερα ονομάζουμε Εποχιακή Κατάθλιψη.

Σήμερα ξέρουμε ότι η αλλαγή στη διάθεση δεν οφείλεται μόνο στο τέλος των διακοπών και της ξεκούρασης και στην επιστροφή στη ρουτίνα. Η έρευνα δείχνει ότι η Εποχιακή κατάθλιψη που ξεκινά συνήθως από τον Οκτώβρη και διαρκεί μέχρι τα μέσα Απριλίου, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε σοβαρές νευροχημικές μεταβολές στον εγκέφαλο.

Σύμφωνα, με τον Dr. Angelos Halaris, καθηγητή του τμήματος της ψυχιατρικής και νευροεπιστημών της συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, οι μικρότερες και λιγότερες φωτεινές μέρες του Οκτωβρίου, μπορεί να διευκολύνουν την εμφάνιση της Εποχιακή Κατάθλιψης.

“Η εποχιακή κατάθλιψη δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν κάτι μικρότερης σημασίας. H διαταραχή επηρεάζει ένα 5% του πληθυσμού (στις ΗΠΑ)”, επισημαίνει ο Dr. Halaris. Η διαταραχή επηρεάζει σχεδόν δύο εκατομμύρια ανθρώπους στην Αγγλία και περισσότερους από 12 εκατομμύρια ανθρώπους στην Βόρεια Ευρώπη. Δεν υπάρχουν στοιχεία για την επικράτηση της διαταραχής στη χώρα μας, ωστόσο φαίνεται να είναι μειωμένα σε σχέση με χώρες της βόρειας Ευρώπης.

Η χημεία της χειμερινής θλίψης

Η διαταραχή συνδέεται με την μείωση της έκθεσης στο φως εξαιτίας της μικρότερης διάρκειας της ημέρας και της μειωμένης ηλιοφάνειας. Οι σύγχρονες μέθοδοι εξέτασης του εγκεφάλου, ρίχνουν περισσότερο φως στα αίτια της εποχιακής κατάθλιψης. Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, όσοι προσβάλλονται από την Εποχιακή Κατάθλιψη παρουσιάζουν σοβαρές μεταβολές στα επίπεδα της σεροτονονίνης ανάμεσα στο καλοκαίρι και το χειμώνα. Είναι γνωστό ότι η σεροτονίνη είναι ο νευροδιαβιβαστής, η χημική εκείνη ουσία, που σχετίζεται με το αίσθημα της χαράς και της πληρότητας. Μέσω της μεθόδου της ποζιτρονικής τομογραφίας (PET Scan), οι μελετητές μπόρεσαν να εντοπίσουν ότι λόγω της αυξημένης δράσης μιας πρωτεΐνης (SERT), οι ασθενείς με Εποχιακή Κατάθλιψη έχουν αυξημένα ποσοστά απόσυρσης της σεροτονίνης το χειμώνα, σε σχέση με τον υγιή πληθυσμό.

Σύμφωνα με την επικεφαλής της έρευνας Dr Brenda Mc Mahon: “η πρωτεΐνη SERT που σχετίζεται με την διακίνηση της σεροτονίνης αποσύρει πίσω στα νευρικά κύτταρα την σεροτοτίνη. Έτσι, έχουμε μικρότερη παρουσία της σεροτονίνης στο συναπτικό χάσμα και για αυτό μειωμένο αίσθημα χαράς. Το φως περιορίζει την δράση της πρωτεΐνης SERT σε χαμηλά επίπεδα. Καθώς το φως της ημέρας μειώνεται, έχουμε αντίστροφα αύξηση τη δράσης της πρωτεΐνης και άρα λιγότερα επίπεδα σεροτονίνης”, λέει η Mc Mahon.

Με απλά λόγια, οι ασθενείς με Εποχιακή Κατάθλιψη έχουν (νευροβιολογικά μιλώντας) έναν λιγότερο αποτελεσματικό τρόπο να διατηρούν τα επίπεδα του αισθήματος της χαράς στον εγκέφαλο.

Πρώτες βοήθειες για το χειμώνα

Τόσο οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, όσο και ο Dr. Halaris από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου υποστηρίζουν ότι υπάρχουν τρόποι να μειώσουμε τις πιθανότητες εμφάνισης του προβλήματος. Γνωρίζουμε ότι η φωτοθεραπεία, η ισορροπημένη δίαιτα, η ψυχοθεραπεία, η μείωση της καφεΐνης, η άσκηση, η αύξηση των δραστηριοτήτων εκτός σπιτιού. Ο Dr. Halaris προτείνει να ξοδεύουμε τουλάχιστον 30 λεπτά εκτός του σπιτιού την ημέρα και μάλιστα χωρίς γυαλιά ηλίου. Προτείνει επίσης, να επιτρέπουμε σε όσο το δυνατόν περισσότερο ηλιακό φως να μπαίνει στο σπίτι μας και να μην προτιμούμε το ηλεκτρικό φως.

Σε περιπτώσεις, που τα συμπτώματα της θλίψης επιμένουν και εμποδίζουν την καθημερινότητά μας, ωστόσο, η αρωγή ενός ειδικού ψυχικής υγείας είναι ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα.

Ας σημειώσουμε, τέλος, ότι η θλίψη από μόνη της δεν συνιστά ένδειξη ότι έχουμε πρόβλημα. Οι λιγότερο φωτεινές μέρες του χειμώνα μπορεί να αποτελέσουν και μια ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή με τον εαυτό μας, να φροντίσουμε τις διαπροσωπικές μας σχέσεις, να αναθεωρήσουμε τις ανάγκες και τις προτεραιότητές μας και να αναζητήσουμε όσα μας δίνουν πραγματική χαρά και πληρότητα.

Γράφει η Βασιλική Ντούμου, Ψυχολόγος και επιστημονικά υπεύθυνη του kontasou.com.

Πηγές:

http://www.webmd.com/

http://www.bbc.com/health