Μη φοβάσαι να διεκδικείς… σου κάνει καλό!!!

Η διεκδικητικότητα είναι ο δρόμος για τον αυτοσεβασμό μας, έχει πολλά πρόσωπα και κυρίως είναι η ικανότητα που διαθέτουμε έτσι ώστε…

• να εκφράζουμε ελεύθερα τα συναισθήματά μας και τις απόψεις μας
• να υπερασπιζόμαστε τα συμφέροντά μας με τόλμη και αυτοπεποίθηση
• να κάνουμε επιλογές και να επιμένουμε σ’ αυτές
• να διαφωνούμε ανοιχτά
• να αλλάζουμε γνώμη ή τη συμπεριφορά μας
• να ζητάμε να αλλάξουν οι άλλοι την προβληματική συμπεριφορά τους
• να συναναστρεφόμαστε με άλλους και να παίρνουμε θετική ανταπόκριση

Ο διεκδικητικός τρόπος επικοινωνίας είναι σημαντικός γιατί:

• βελτιώνει την ποιότητα των σχέσεων και πιο συγκεκριμένα

– Οι σχέσεις βασίζονται στην επικοινωνία που χαρακτηρίζεται από αμοιβαίο σεβασμό παρά τις πιθανές διαφωνίες. Οι σχέσεις αυτές είναι σημαντικές για την ευημερία μας.

– Δημιουργεί τη βάση για ένα κλίμα συμφιλίωσης και μας επιτρέπει να υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματά μας χωρίς να καταπατάμε τα δικαιώματα των άλλων

– Προωθεί την αλληλοκατανόηση και δεν αφήνει χώρο για παρερμηνείες, καθώς επικοινωνούμε τις προθέσεις μας πιο ξεκάθαρα

• Ενισχύει την αυτοπεποίθηση με αποτέλεσμα να εκφράζουμε τον εαυτό μας άμεσα, αποτελεσματικά.

Αρκετές φορές νιώθουμε αμήχανοι με τους άλλους ανθρώπους, απογοητευόμαστε, νιώθουμε πως μας εκμεταλλεύτηκαν, μας εξαπάτησαν, μας απέκλεισαν από κάτι. Και πολύ συχνά επίσης δεν μπορούμε να μιλήσουμε για τα νόμιμα δικαιώματά μας, για τις ανάγκες μας. Και τότε λέμε στον εαυτό μας «φοβάμαι πως δεν θα με πάρουν στα σοβαρά», «δεν θα αλλάξει τίποτα», «δεν μπορώ να διεκδικήσω κάποια πράγματα». Αισθανόμαστε ασήμαντοι να επιφέρουμε αλλαγές στην ίδια μας τη ζωή το οποίο συνεπάγεται χαμηλή αυτοεκτίμηση.

• Διαπραγματευόμαστε εποικοδομητικά με αυτούς που μας απογοητεύουν.

Μέσα από την προσωπική μας εξέλιξη και ωρίμανση, αναλαμβάνουμε την ευθύνη της ποιότητας των σχέσεων που έχουμε με τους άλλους. Αντί να παίρνουμε το ρόλο του μάρτυρα που υποφέρει σιωπηλά, μιλάμε για λογαριασμό μας. Κατονομάζουμε τι θα θέλαμε να κάνουμε ή να έχουμε. Αυτό μας δίνει την αίσθηση της αυτεπάρκειας και ενισχύει την αυτοαξία μας.

• Aναλύουμε διεκδικητικά μια κατάσταση, βρίσκουμε μια λογική λύση, επιλέγουμε μια διεκδικητική γλώσσα.

Αξιολογούμε και εντοπίζουμε καταστάσεις στις οποίες η αλλαγή είναι σημαντικός αλλά και ρεαλιστικός στόχος. Αντιμετωπίζουμε την κατάσταση όχι μόνο με διεκδικητική γλώσσα, αλλά και με σταθερό τόνο της φωνής, στάση σώματος που εκπέμπει σιγουριά.

• Μειώνει το στρες

Η αδυναμία να επιλύσουμε διαπροσωπικές συγκρούσεις μας προκαλεί αρκετό στρες. Ο διεκδικητικός τρόπος επικοινωνίας παρέχει τον κατάλληλο τρόπο πώς να διαφωνούμε ανοιχτά, πώς να εκφράζουμε πιο εύκολα τις επιθυμίες μας ή αυτά που δεν μας αρέσουν. Καθώς μαθαίνουμε να ζητάμε αυτό που θέλουμε, να λέμε όχι, αυξάνεται η αίσθηση ελέγχου στις καταστάσεις της ζωής μας και στις σχέσεις μας.

– Πως επιδρά η έλλειψη διεκδικητικής συμπεριφοράς;

Όρια

Η έλλειψη διεκδικητικής συμπεριφοράς συνδέεται με δυσκολίες του ατόμου στην εγκαθίδρυση των προσωπικών του ορίων. Συχνά το άτομο αυτό αγνοεί τις προσωπικές του επιθυμίες, συνήθως επειδή αισθάνεται πως δεν του αξίζει να τις ικανοποιήσει.

Αποφυγή

Το άτομο αντιμετωπίζει τη ζωή με μια διαρκή στάση αποφυγής, φεύγοντας διαρκώς από οτιδήποτε τον κάνει να νιώσει άσχημα αντί να ακούει και να ικανοποιεί τις πραγματικές του ανάγκες και αξίες του εαυτού του.

Θυμός

Σαν αποτέλεσμα των παραπάνω αισθάνεται έντονο θυμό που μπορεί να βρει την έκφρασή του μέσω της παθητικής επιθετικότητας ή μέσω εκρήξεων οργής.

– Ποια είναι τα εμπόδια και οι παράγοντες που κάνουν δύσκολη τη διαδικασία της διεκδίκησης;

• Δυσλειτουργικοί τύποι επικοινωνίας

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η διεκδικητικότητα θα τους μετατρέψει σε αγενείς και επιθετικούς, σε ανθρώπους που διαρκώς παραπονιούνται. Η διεκδικητικότητα ωστόσο διαφοροποιείται από την επιθετικότητα ή την παθητικότητα.

Το άτομο που είναι επιθετικό…

διεκδικεί τα δικαιώματά του αγνοώντας τα συναισθήματα των άλλων. Δεν σέβεται τα δικαιώματα και τις ανάγκες των άλλων ανθρώπων.

Αντίθετα, το διεκδικητικό άτομο…

αποφεύγει την επίθεση γιατί μπορεί να επιλύσει τα προβλήματά του πιο εύκολα. Υπερασπίζεται το συμφέρον του σταθερά, αποφασιστικά, χωρίς να εκραγεί. Ισορροπεί τη δύναμη ανάμεσα στις δυο πλευρές ώστε να επιλυθεί η σύγκρουση.

Ο παθητικός τύπος συμπεριφοράς αφορά:

στην τάση κάποιου να θεωρεί έγκυρες μόνο τις ανάγκες και τις επιθυμίες των άλλων. Το άτομο δυσκολεύεται να εκφράσει τα αληθινά του συναισθήματα και τις απόψεις του. Αποφεύγοντας την αντιπαράθεση, σπάνια βιώνει απόρριψη. Ωστόσο ακολουθεί τις επιλογές των άλλων, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται στην επίτευξη των δικών του στόχων. Αυτό μπορεί να του προκαλέσει απέχθεια για τον εαυτό του και ενοχές.

Από την άλλη, κάποια άτομα προσπαθούν να πετύχουν αυτό που θέλουν μέσω της παθητικής επιθετικότητας:

Ο προβληματικός αυτός τρόπος επικοινωνίας αποτελεί το έμβλημα της ανεπάρκειας γιατί είναι η μόνη μορφή επιθετικότητας που έχει απομείνει στο άτομο που νιώθει αβοήθητο. Το άτομο μπορεί να τιμωρεί τον άλλον μέσω της σιωπής. Μπορεί να εφαρμόζει μια ποικιλία ευρηματικών μεθόδων (πχ. ‘ξεχνά’ να αγοράσει αυτό που του ζήτησαν, υπονομεύει τη σχέση του κάνοντας τον ‘δύσκολο’, αποσύρεται, χειραγωγεί τον άλλον ώστε να νιώσει ένοχος.)

• Παράλογες σκέψεις για τις συνέπειες της διεκδικητικότητας

Οι μη διεκδικητικοί άνθρωποι έχουν την τάση να υπερεκτιμούν την πιθανότητα της αποτυχίας και το κόστος της. Ή μπορεί να φοβούνται τις αντιδράσεις των άλλων, μια σύγκρουση, ακόμα και τη διάλυση της σχέσης.

• Αρνητική εικόνα για τον εαυτό

Το άτομο που έχει λειτουργήσει μη διεκδικητικά για πολύ καιρό δεν εκτιμά τον εαυτό του. Η αρνητική εικόνα του εαυτού επηρεάζει τις φιλοδοξίες του ατόμου, τις ελπίδες του, τις πράξεις του. Η αποτίμηση της αυτοαξίας αποκτιέται από τη γνώμη των άλλων – η χαμηλή αυτοεκτίμηση επηρεάζει τις δηλώσεις προς εαυτό «δεν αξίζω τίποτα». Αυτό οδηγεί σε ηττοπαθή συμπεριφορά (συμπεριφορά που υπονομεύει τον ίδιο τον εαυτό και προδιαθέτει στην αποτυχία) που με τη σειρά της προκαλεί αρνητική αντίδραση από τους άλλους. Αυτό ενισχύει την αυτοκριτική στάση και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται.

• Φόβος για την αντιπαράθεση / συγκρούσεις

Το άτομο μπορεί να έχει ένα ιστορικό από αρνητικές εμπειρίες. Στο παρελθόν προσπάθησε να είναι διεκδικητικός και απέτυχε. Ή μπορεί να μην ξέρει πώς να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τις συγκρούσεις. Η εκπαίδευση για την απόκτηση διεκδικητικών δεξιοτήτων είναι απαραίτητη, όπως πώς να παραπονεθεί, πώς να ζητήσει μια αλλαγή συμπεριφοράς, ποια στάση σώματος να έχει, πώς να κάνει βλεμματική επαφή.

Ενισχύστε λοιπόν τη διεκδικητικότητά σας:

• Ασκείστε τα προσωπικά σας δικαιώματα, παίρνοντας υπόψιν τις ανάγκες του άλλου. Σκοπός είναι η αμοιβαία ικανοποίηση. Κι όχι να βγείτε από πάνω ή να κατατροπώσετε τον άλλον. Εστιάστε στο πρόβλημα όχι στο άτομο.
• Πείτε όχι χωρίς ενοχές. Μην αφήνετε τους άλλους να σας εκμεταλλεύονται. Μπορείτε να ζητήσετε να σας φέρονται δίκαια.
• Εκφράστε τη διαφωνία σας χωρίς άγχος, ενεργητικά, άμεσα.
• Να επιμένετε. Αν έχετε ένα παράπονο που έχει λογική βάση, συνεχίστε να το θέτετε ακόμα κι αν η άλλη πλευρά αντιστέκεται, μέχρι να ικανοποιηθεί το αίτημά σας.
• Μην επιχειρηματολογείτε για κάθε τι που λέτε. Αποφεύγετε να δικαιολογείτε κάθε άποψη που εκφράζετε. Βασικό στοιχείο της μη διεκδικητικότητας είναι η εσωτερική σας αίσθηση να εξηγήσετε στον άλλον, και να φροντίσετε τις ανάγκες του. Έχετε το δικαίωμα να πείτε ‘γιατί έτσι νιώθω’ και να είναι η απόλυτη δικαιολογία.
• Εκφράστε τις επιθυμίες σας με άνεση, αυθορμητισμό, παρά σε ουδέτερο ύφος.
• Χρησιμοποιείστε τις φράσεις: ‘νιώθω’, ‘σκέφτομαι’, ‘νομίζω’ όποτε είναι απαραίτητο.
• Όταν πετυχαίνετε κάτι ή κάνετε κάτι ενδιαφέρον μοιραστείτε το με φίλους.
• Να είστε φιλικοί, χαμογελάστε σε ανθρώπους που θέλετε να γνωρίσετε καλύτερα.
• Δεχτείτε κομπλιμέντα και ανταμείψτε το άτομο που σας κάνει φιλοφρόνηση.
• Μιλήστε και με τις εκφράσεις του προσώπου σας, τον τόνο της φωνής σας. Διατηρείτε βλεμματική επαφή.
• Διαφωνήστε ήπια όταν θέλετε. Μην κάνετε πως συμφωνείτε για να ηρεμήσετε τα πνεύματα. Σηκώστε τα φρύδια σας, κάντε μια γκριμάτσα, αλλάξτε θέμα συζήτησης.
• Ζητήστε διευκρινίσεις για κάτι που δεν κατανοείτε. Αντί να αποχωρήσετε μπερδεμένοι ζητήστε να σας επαναλάβουν τις οδηγίες
• Εξασκηθείτε σε μικρές διεκδικήσεις ώστε στη συνέχεια να προετοιμάσετε τον εαυτό σας για μεγαλύτερες διεκδικήσεις.

Έχουμε το βασικό δικαίωμα να διορθώσουμε προβληματικές καταστάσεις. Και η διεκδικητική προσέγγιση είναι αυτή που έχει τη δύναμη να επηρεάσει και να αλλάξει τη συμπεριφορά των άλλων. Να διευκολύνει την κατανόηση των αναγκών μας και να μας οδηγήσει σε μια πιο ειλικρινή σχέση με τον εαυτό μας και τους άλλους.

Το άρθρο υπογράφει η Τσώλα Δήμητρα – Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια & Συνεργάτης του Ψυχοθεραπευτικού Κέντρου – Πολυχώρου Animus Corpus

(*Περισσότερες πληροφορίες για τις παροχές υπηρεσιών του Animus Corpus, καθώς και για το βιογραφικό της Ψυχολόγου, στην ιστοσελίδα www.animuscorpus.gr)

Στοιχεία επικοινωνίας:

διευθ.: Βασιλίσσης Σοφίας 54, Ιλίσια (Στάση Μετρό: Μέγαρο Μουσικής)