Είναι ασφαλές να νηστεύουν τα παιδιά μας; Ο ειδικός απαντά

Το ερώτημα που απασχολεί πολλούς γονείς, οι οποίοι θέλουν να νηστέψουν αυτές τις ημέρες, είναι εάν μπορεί ένα μικρό παιδί να τους ακολουθήσει στη νηστεία.

Το Infokids.gr μίλησε με τον Δρ Δημήτρη Μπιτσάνη BSc, MMedSc, MSC, PhD, RNutr, Βιοχημικό Διατροφολόγο με κατεύθυνση στην κλινική διατροφή και διαιτολογία και μας λύνει όλες τις απορίες για το εάν ένα παιδάκι μπορεί και πρέπει να νηστεύει καθώς και τα οφέλη μιας νηστείας στον οργανισμό ενός παιδιού.

Πολλοί γονείς αναρωτιούνται εάν είναι ασφαλές για τα παιδιά τους να ακολουθήσουν τη νηστεία, και συγχρόνως να εξακολουθούν να προσλαμβάνουν όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.

Τα παιδιά μεγαλώνουν με εντόνους ρυθμούς ανάπτυξης, και για να ακολουθούσουν τη νηστεία των γονέων τους θα πρέπει οι παρακάτω προϋποθέσεις να πληρούνται:

– Το παιδί να είναι υγιές
– Να προσλαμβάνει καθημερινά ενέργεια και ποικιλία θρεπτικών συστατικών σε επαρκείς ποσότητες
– Η νηστεία να μην επιφέρει απώλεια βάρους (εξαιρούνται τα παχύσαρκα παιδία)
– Να μη νηστεύουν για μεγάλο χρόνο διάστημα
– Να μην είναι προσχολικής ηλικίας
Επομένως η διατροφή τους κατά την νηστεία πρέπει να είναι πολύ καλά δομημένη. Προσοχή, βέβαια, χρειάζονται περιστατικά με διαγνωσμένες ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά ή παιδιά με αναιμία ή άλλα προβλήματα υγείας, όπου η συμβουλή του παιδίατρου και του διαιτολόγου κρίνεται απαραίτητη.

Ποια είναι μία καλά σχεδιασμένη διατροφή κατά την περίοδο της νηστείας, η οποία θα μπορέσει να καλύψει τις ανάγκες των παιδιών;

Οι απαιτήσεις των παιδιών σε ενέργεια (θερμίδες) είναι ανάλογες της ηλικίας, του ύψους και της φυσικής τους δραστηριότητας:

Το 25-35% της ενέργειας είναι λίπος, με τα περισσότερα λίπη να προέρχονται από πηγές καλών (πολυακόρεστων και μονοακόρεστων) λιπαρών οξέων, όπως ψάρια, ξηροί καρποί, και ελαιόλαδο.

Επίσης, λόγω ανάπτυξης, οι απαιτήσεις σε πρωτεΐνες είναι ελαφρώς υψηλότερες απ’ ό,τι σε μεγαλύτερες ηλικίες και οι γονείς πρέπει να λαμβάνουν υπ’όψη την ποιότητα των πρωτεϊνικών τροφίμων που καταναλώνονται και τις πρόσθετες ανάγκες ανάπτυξης των παιδιών τους.

Στην περίοδο, όμως, της νηστείας, εξαιτίας της αποχής του παιδιού από τα ζωικής προέλευσης τρόφιμα (κρέας, ψάρι, αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα), είναι πιθανό να παρουσιάσει ανεπαρκή πρόσληψη σε βασικά θρεπτικά συστατικά, ιδιαιτέρως σε πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, σίδηρο, ασβέστιο και βιταμίνη D.

Επομένως, είναι απαραίτητο να υπάρχει ποικιλία τροφίμων και καλός προγραμματισμός πλάνου διατροφής.

Καλός προγραμματισμός

Πρωτεΐνες: Εναλλακτικές προτάσεις για υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνες είναι οι συνδυασμοί τροφίμων πλούσια σε αμινοξέα (όσπρια, ξηροί καρποί, βρώμη, δημητριακά, σόγια κ.ά.).

Για παράδειγμα, συνδυάστε όσπρια με δημητριακά (φακές, φασόλια, ρεβίθια κ.α. σε συνδυασμό με ρύζι, κινόα, στάρι κ.α.) ή προσθέστε ξηρούς καρπούς σε συνδυασμό με δημητριακά σε μαγειρικές συνταγές, σαλάτες ή σνακ.

Σίδηρος: εναλλακτικές πηγές σιδήρου είναι τα όσπρια, ξηροί καρποί, αποξηραμένα φρούτα, δημητριακά ολικής άλεσης, πράσινα φυλλώδη λαχανικά πάντα σε συνδυασμό με τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C (π.χ. χυμός πορτοκάλι ).

Ασβέστιο και βιταμίνη D: αμύγδαλα, αμυγδαλόγαλα ή γάλα σόγιας εμπλουτισμένα με βιταμίνη D, μπρόκολο και λαχανικά, σουσάμι, ταχίνι κ.α.

Η τήρηση της νηστείας, όταν ακολουθείται μία διατροφή με ποικιλία τροφίμων και με ισορροπία στον σχεδιασμό της, φαίνεται ότι όχι μόνο δεν επηρεάζει την ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων, αλλά μάλιστα έχει και θετικές επιδράσεις ως προς την υγεία τους.

Ποια τα πλεονεκτήματα της διατροφής κατά την νηστεία;

Η διατροφή, λόγω της αυξημένης κατανάλωσης φρούτων, λαχανικών, δημητριακών, οσπρίων, ψαριού και θαλασσινών κατά την νηστεία, θυμίζει την χορτοφαγική και φέρει πολλά χαρακτηριστικά της μεσογειακής διατροφής. Κι ένα τέτοιο πρότυπο διατροφής έχει ευεργετικά οφέλη για τα παιδιά:

• Εισαγωγή καλύτερων και πιο ισορροπημένων διατροφικών συνηθειών
• Αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας με τον πιο υγιεινό τρόπo
• Ευεργετικό πρότυπο για την ομαλή λειτουργία του εντέρου και της πέψης
• Μείωση της φθοράς των δοντιών

Μια διατροφή χαμηλή σε κορεσμένα λίπη και υψηλή σε φυτικές ίνες σε τι θα βοηθήσει ένα παιδί;

Η αποχή από το κρέας και τα ζωικής προέλευσης λίπη κατά την περίοδο της νηστείας αντισταθμίζεται από την αύξηση στην κατανάλωση τροφίμων φυτικής προέλευσης, όπως όσπρια, φρούτα και λαχανικά. Επομένως, μια διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε κορεσμένα λιπαρά, υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες, και υψηλής σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης μπορεί να μειώσει σημαντικά το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας, δυσλιπιδαιμίας, και τον κίνδυνο εκδήλωσης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 ή εμφάνισης καρδιακών παθήσεων. Η πρόσληψη φυτικών ινών, επίσης, βοηθά στην ομαλή λειτουργία του εντέρου και την πέψη. Είναι, όμως, σημαντικό να επισημάνουμε, ότι υπάρχουν και φυτικές πηγές επικίνδυνων για την υγειά κορεσμένων λιπαρών οξέων, όπως τα φυτικά έλαια (φοινικέλαιο που χρησιμοποιείται από ορισμένες αλυσίδες φάστφουντ ή λάδι καρύδας) και πολλά παρασκευασμένα και συσκευασμένα τρόφιμα (λιπαρά σνακ, βαθιά τηγανητά τρόφιμα, μπισκότα, σοκολάτα, γλυκά).

Συνήθως ένα παιδί νηστεύει το πολύ για μία εβδομάδα, τη Μεγάλη Εβδομάδα. Τι θα μπορούσε να φάει εκείνες τις μέρες για να μην υπάρξει στέρηση θρεπτικών συστατικών;

Ένα παιδί δεν συνιστάται να ακολουθήσει παρατεταμένη και αυστηρή νηστεία. Στην περίπτωση, όμως, της Μεγάλη Εβδομάδας που η νηστεία διαρκεί μικρό χρονικό διάστημα, μία διατροφή που καλύπτει τις ανάγκες των παιδιών σε θρεπτικά συστατικά, καταναλώνοντας ποικιλία τροφίμων για την υγεία τους είναι ασφαλής. Ενώ, τα παιδιά που κρατούν αυστηρά νηστεία το πρωί της παραλαβής της θείας κοινωνίας είναι καλό να έχουν ένα καλό δείπνο το προηγούμενο βράδυ ή να έχουν κι ένα επιπλέον καλό σνακ πρωτεΐνης.
Συμπερασματικά, λοιπόν, θα λέγαμε πως αν θέλουμε τα παιδιά να ακολουθήσουν νηστεία θα πρέπει:

• να είναι γενικά σε καλή κατάσταση υγείας
• να καταναλώνουν συνδυασμούς οσπρίων με δημητριακά για να καλύψουν τις ανάγκες τους σε πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής σημασίας, τουλάχιστον 4 με 5 φορές την εβδομάδα ανάλογα με την ηλικία
• να καταναλώνουν φρούτα (3 μερίδες την ημέρα), και λαχανικά (2-4 μερίδες την ημέρα ανάλογα με την ηλικία) για την κάλυψη σε αντιοξειδωτικά -βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία
• Να καταναλώνουν ξηρούς καρπούς και ελαιόλαδο, 3-5 μερίδες την ημέρα ανάλογα με την ηλικία
• Να περιορίσουν το αλάτι σε 3-5 γρ την ημέρα ανάλογα με την ηλικία

Τι θα πρέπει να προσέξει η μητέρα ή όποιος ετοιμάζει το φαγητό των παιδιών τις μέρες της νηστείας. Μήπως πρέπει να αυξήσει τα γεύματα τις μέρες εκείνες;

Κατά τη νηστεία τα παιδιά μπορούν να απέχουν από το φαγητό μόνο για λίγες ώρες μέσα στην μέρα, π.χ. από το μεσημέρι ως το απόγευμα και στη συνέχεια να έχουν ένα θρεπτικό βραδινό γεύμα. Αποφύγετε να παραλείπουν γεύματα, όπως και τα συχνά σνακ και πρόχειρα φαγητά μέσα στην μέρα.

• Να αποφεύγετε το τηγάνισμα των θαλασσινών ή των λαχανικών και την υπερκατανάλωση υδατανθράκων (ψωμιά, μακαρόνια κ.ά.).
•  Να προτιμάτε το ελαιόλαδο από οποιοδήποτε άλλο φυτικό έλαιο.
• Βάλτε στο διαιτολόγιο ταχίνι, ξηρούς καρπούς και ελαιόλαδο, αλλά με φειδώ διότι μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση βάρους των παιδιών.
• Καλύψτε την έλλειψη ζωικών πρωτεϊνών με όσπρια και θαλασσινά.

 Υπάρχει ηλικιακός περιορισμός στη νηστεία ενός παιδιού;

Τα παιδιά αναμένεται να αρχίσουν την άσκηση της νηστείας στην ηλικία των 15 ετών (δηλ. την ηλικία της εφηβείας).
Τα μικρότερα παιδιά (7 – 8 ετών και άνω) μπορούν να ακολουθήσουν μερικώς τη νηστεία των γονέων τους και αυτό με προϋποθέσεις (ανάλογα την υγεία, διατροφή και συνήθειες και άσκηση).

Δεν συνιστάται η νηστεία κάτω των 7-8 ετών.