Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα (Ψ.Σ.) είναι σωματικά συμπτώματα που έχουν κυρίως ψυχογενή αιτιολογία και προέλευση. Οι λεγόμενες ψυχοσωματικές διαταραχές θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως απόρροια της συνέργειας πολλών και διαφόρων γενεσιουργών παραγόντων. Πονοκέφαλος, πόνος στο στομάχι, συχνή επίσκεψη στην τουαλέτα όταν νιώθουμε πιεσμένοι και αγχωμένοι κ.ά… σηματοδοτούν το προανάκρουσμα εμφάνισης ψυχοσωματικών συμπτωμάτων.
Αρκετές φορές, η ψυχοσωματική προσέγγιση έχει χρησιμοποιηθεί για να εξηγηθούν συμπτώματα για τα οποία δεν υπάρχει εκτενής, σαφής και αναλυτική περιγραφή και αναφορά στην ισχύουσα ιατρική βιβλιογραφία. Μία τέτοιου είδους προσέγγιση επομένως θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι σχετικά απλοϊκή, επιφανειακή και εν πολλοίς παρακινδυνευμένη.
Αφενός, η απουσία ιατρικών ευρημάτων δεν αποκλείει απαραίτητα την ύπαρξη μιας βιολογικής αιτιολογίας των συμπτωμάτων. Αφετέρου, χρόνιες ψυχικές καταστάσεις αφήνουν συχνά… το «αποτύπωμά» τους που πολλές φορές δεν είναι ανιχνεύσιμο ή μετρήσιμο. Επίσης, είναι γνωστό πως μια ψυχική επιβάρυνση μπορεί να λειτουργήσει ως εκλυτικός παράγοντας μιας σωματικής νόσου.
Παράγοντες, όπως το επιβαρυμένο με ρύπους «τοξικό» και «ανθυγιεινό» περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουμε, οι διάφορες αρνητικές – βιωματικές εμπειρίες, οι σχέσεις που δεν είχαν ευτυχή κατάληξη, οι αγχογόνες συνθήκες ζωής, οι φρενήρεις ρυθμοί της καθημερινότητας, Κληρονομική προδιάθεση το πολιτισμικό και κοινωνικό μας περιβάλλον εν γένει… επεμβαίνουν καταλυτικά, με τη σειρά τους, στον τρόπο και ένταση με τον οποίο βιώνουμε την οποιαδήποτε ασθένειά μας.
Όταν δε κάποιος πιστεύει πως πάσχει από κάποια ασθένεια, το άγχος του επιτείνεται… και πυροδοτούνται υπό μορφή αλυσιδωτής αντίδρασης συναισθήματα: παθητικοποίησης, αδυναμίας, ευαλωτότητας κλπ. Το άτομο εστιάζει την προσοχή του υπερβολικά στο σώμα του και στις διάφορες αντιδράσεις του τις οποίες εκλαμβάνει ως συμπτώματα της ασθένειας από την οποία θεωρεί πως διατρέχει θανάσιμο κίνδυνο η ζωή του.
Παρόλ΄αυτά…
να πούμε ότι παρατηρείται η τάση στα άτομα με ψυχοσωματικές διαταραχές ή ψυχοσωματικά συμπτώματα να μην φροντίζουν την υγεία τους σε μεγαλύτερο βαθμό απ΄ό,τι οι υπόλοιποι οι άνθρωποι.
Να τονίσουμε ότι τα διάφορα σωματικά συμπτώματα προέρχονται κατά κύριο λόγο από το στρες… Γνωρίζουμε καλά πως το στρες επηρεάζει πολλαπλά διάφορες σωματικές μας λειτουργίες – ιδιαίτερα αυτές που δεν ελέγχονται εκούσια από εμάς τους ίδιους, όπως: η αναπνοή, ο μυϊκός τόνος κ.ά.- αλλά και μια σειρά από βιοχημικές λειτουργίες, π.χ. όπως οι ορμονικές. Βραχυπρόθεσμα, οι αλλαγές αυτές δεν αποτελούν πρόβλημα, μία μακροπρόθεσμη εμφάνιση τους όμως, μπορεί να διαταράξει τα διάφορα συστήματα του οργανισμού μας.
– Η σωματική έκφραση της θλίψης…
Πέρα από τα εμφανή σημάδια της κατάθλιψης, όπως είναι το αίσθημα της λύπης, της απελπισίας και του άγχους, η κατάθλιψη μπορεί επίσης να προκαλέσει και «ανεξήγητα» ιατρικά συμπτώματα. Ο σωματικός πόνος και η κατάθλιψη συνδέονται με μια στενή σχέση, γεγονός που εξηγείται από το ότι ο πόνος και η θλίψη έχουν πολλές συνδέσεις και σε νευρολογικό επίπεδο. Ο τρόπος που σκεφτόμαστε και ερμηνεύουμε τα πράγματα, σε συνδυασμό με τις διάφορες φαντασιώσεις και ιδεασμούς που συνδέονται με αυτά, επηρεάζουν τη λειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος, όπως η έκκριση διαφόρων ορμονών (κορτιζόλη, νοραδρεναλίνη), η αναπνοή, η καρδιακή λειτουργία και η αρτηριακή πίεση.
Οι έρευνες δείχνουν ότι τα ίδια κέντρα στον εγκέφαλο ελέγχουν τόσο τον πόνο όσο και η θλίψη. Σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύτηκε από την Ιατρική Σχολή του Harvard, τα άτομα που υποφέρουν από χρόνιο πόνο, έχουν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν ψυχιατρικά συμπτώματα, ενώ ταυτόχρονα οι ασθενείς με κατάθλιψη έχουν επίσης τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από χρόνιο πόνο σε σχέση με το μέσο όρο.
Πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν από κατάθλιψη δεν αναζητούν βοήθεια γιατί δεν αντιλαμβάνονται τον πόνο ως ένα σύμπτωμα της κατάθλιψης. Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε πως η κατάθλιψη βρίσκει την έκφρασή της μέσα από το σώμα, γιατί έτσι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε επαρκώς τόσο την κατάθλιψη όσο και τον πόνο.
Ποια είναι όμως τα σημαντικότερα ψυχοσωματικά συμπτώματα που σχετίζονται με την κατάθλιψη…;
Πονοκέφαλος
Οι πονοκέφαλοι και οι ημικρανίες είναι φαινόμενα εξαιρετικά συχνά στην κατάθλιψη. Η στενή σχέση κατάθλιψης και πονοκεφάλων είναι τεκμηριωμένη και ερευνητικά. Έχει βρεθεί ότι ένα άτομο με ιστορικό μείζονος κατάθλιψης, έχει τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσει επεισόδια ημικρανιών και ένα άτομο με ιστορικό ημικρανιών έχει τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσει κατάθλιψη.
Πόνος στη μέση
Η κατάθλιψη μπορεί να επιβαρύνει σημαντικά τους πόνους στη μέση. Έχει βρεθεί ότι τα άτομα που υποφέρουν από κατάθλιψη έχουν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν έντονο πόνο στον αυχένα και στην μέση από όσους δεν έχουν κατάθλιψη.
Αυτοάνοσα νοσήματα
Η έρευνες μας δίνουν ενδείξεις ότι η κατάθλιψη επιδρά αποσταθεροποιητικά στο ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου. Ορισμένες μελέτες υποστηρίζουν ότι το 80% των ατόμων που υποφέρουν από αυτοάνοσα νοσήματα (Ρευματοειδής αρθρίτιδα, ερυθηματώδης λύκος, σκλήρυνση κατά πλάκας, αναιμία κλπ) εμφανίζουν συμπτώματα λανθάνουσας κατάθλιψης.
Μυϊκοί πόνοι
Η κατάθλιψη μπορεί να επιβαρύνει και τους πόνους στους μύες, ενώ έχει βρεθεί ότι η φαρμακευτική αντιμετώπιση της κατάθλιψης μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των σωματικών πόνων.
Πόνος στο στήθος
Ο πόνος στο στήθος θα πρέπει να εξετάζεται πάντα από έναν γιατρό, προκειμένου να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να υποδηλώνει κάποιο σοβαρό σωματικό νόσημα. Πέρα όμως από ιατρικό πρόβλημα, ο πόνος στο στήθος μπορεί να συνδέεται και με την κατάθλιψη.
Προβλήματα του πεπτικού
Η ναυτία, ο στομαχικός ίλιγγος και η χρόνια δυσκοιλιότητα φαίνεται να σχετίζονται άμεσα με την κατάθλιψη. Οι έρευνες δείχνουν ότι το 60% των ατόμων που υποφέρουν από το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου πληρούν τις προϋποθέσεις για διάγνωση ψυχικών προβλημάτων που σχετίζονται κυρίως με την κατάθλιψη και το άγχος.
Εξάντληση
Πολύ συχνά, οι άνθρωποι που υποφέρουν από κατάθλιψη δεν μπορούν να νιώσουν ξεκούραστοι ακόμα και αν κοιμηθούν αρκετά. Η κατάθλιψη και η σωματική κόπωση τρέφουν η μια την άλλη, μέσω ενός φαύλου κύκλου και είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς που ξεκινά το πρόβλημα. Η έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι που έχουν κατάθλιψη έχουν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν ανεξήγητη κούραση.
Βασική προϋπόθεση στην παροχή βοήθειας για την αντιμετώπιση των ψυχοσωματικών διαταραχών είναι η δυνατότητα δημιουργίας μιας σταθερής και ασφαλούς σχέσης με έναν επαγγελματία του χώρου της ψυχικής/σωματικής υγείας, όπως ψυχολόγο, ψυχίατρο ή οικογενειακό γιατρό, με γνώσεις και εμπειρία από αυτού του είδους τα προβλήματα.
Έρευνα της επιστημονικής ομάδας του kontasou.com
Άλλα άρθρα
