Η Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή χαρακτηρίζεται από δύο κύρια γνωρίσματα την ιδεοληψία και τους ψυχαναγκασμούς.
- Οι ιδεοληψίες είναι παρορμητικές, παρέμβλητες και επιθετικά επείσακτες σκέψεις, εξαιρετικά επίμονες που έχουν επαναλαμβανόμενο χαρακτήρα. Κατακυριεύουν κυριολεκτικά τον νου του πάσχοντος — παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δεν το επιδιώκει και δεν το επιθυμεί — προκαλώντας πάρα πολύ έντονο άγχος καθώς έχουν πάντοτε χαρακτήρα επαπειλούμενου κινδύνου.
Αν και ο πάσχων είναι συνήθως σε θέση να αντιληφθεί ότι πρόκειται για παράλογους και ανυπόστατους φόβους, συνειδητοποιεί ότι πρόκειται για δικές του σκέψεις. Ωστόσο, παρά τις προσπάθειές του να τις κατασιγάσει και να τις σταματήσει, κατορθώνει το ακριβώς αντίθετο.
Οι ιδεοληψίες σύμφωνα με σχετική έρευνα μπορούν να καταταχθούν περαιτέρω σε τρεις βασικές υποκατηγορίες:
– σεξουαλικές: «θα κακοποιήσω σεξουαλικά κάποιον/κάποιαν», «θα κάνω σεξ με ανθρώπους που δεν πρέπει», «θα χειρονομήσω ή θα ακουμπήσω κάποιον/κάποιαν με χυδαία πρόθεση»
– βλάσφημες: «θα διαπράξω ιεροσυλία», «θα κάνω αμαρτωλές ή βλάσφημες ιδέες κατά τη διάρκεια της θείας λειτουργίας», «θα βρίσω τα θεία»
– επιθετικές: «θα σκοτώσω κάποιον από τους οικείους μου», «θα προξενήσω ανεπανόρθωτο κακό σε κάποιον»
- Οι ψυχαναγκασμοί είναι επαναλαμβανόμενες πράξεις και συμπεριφορές που συχνά αποκτούν σχεδόν τελετουργικό χαρακτήρα χωρίς κάτι τέτοιο, ωστόσο, να είναι λογικά απαραίτητο.
Οι ψυχαναγκασμοί ενδέχεται να είναι εμφανείς πράξεις, (όπως π.χ. εμμονή να κλείνει κανείς όλους τους ηλεκτρικούς διακόπτες του σπιτιού ή να ελέγχει ξανά και ξανά αν ο θερμοσίφωνας ή η κουζίνα είναι κλειστά) και αφανείς, καθαρά νοητικές (π.χ. η νοερή επανάληψη συγκεκριμένων σκέψεων και φράσεων ομοίως με τελετουργικό τρόπο). Σκοπός αυτών των επαναλαμβανόμενων συμπεριφορών είναι η ανακούφιση από το άγχος που έχουν προκαλέσει οι αρχικές ιδεοληψίες.
Οι δύο αυτές έντονες παρορμήσεις επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής του πάσχοντος, ο οποίος αν και γνωρίζει ότι πρόκειται για συμπεριφορές παράλογες και αβάσιμες δεν μπορεί να τις αποφύγει με αποτέλεσμα να βιώνει ιδιαίτερα έντονο και δυσβάσταχτο άγχος.
Τα είδη των ιδεοληψιών και των ψυχαναγκασμών μπορούν να παρουσιάζουν εξαιρετική ποικιλότητα και να εμφανίζονται με πολλές μορφές που διαφέρουν κατά περίπτωση, αν και δεν είναι σπάνιο ορισμένοι τύποι ιδεοληψιών να προκαλούν το ίδιο είδος ψυχαναγκασμού (επαναλαμβανόμενης δηλαδή συμπεριφοράς) σε πολλές ομάδες πασχόντων.
Δυστυχώς, όσοι υποφέρουν από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή αισθάνονται συχνά ντροπή για την πάθησή τους με αποτέλεσμα να μην αναζητούν βοήθεια από επαγγελματίες ψυχικής υγείας, παρά μόνο όταν τα επίπεδα δυσλειτουργίας που τους προκαλεί η πάθηση γίνουν πλέον παραλυτικά. Κοινό χαρακτηριστικό της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής είναι η χρονιότητά της.
Μερικές από τις συνηθέστερες μορφές ιδεοψυχαναγκασμών είναι οι ακόλουθες:
- η συνεχής απαρίθμηση αντικειμένων
- η ανάγκη για απόλυτη τάξη και συμμετρική διάταξη των αντικειμένων στον χώρο
- η διατήρηση παλαιών και άχρηστων αντικειμένων
- η τελετουργική επανάληψη πράξεων ή σκέψεων και συμπεριφορών
- η σχολαστική καθαριότητα
- η εμμονή με ζητήματα υγείας και οι επαναλαμβανόμενοι ιατρικοί έλεγχοι, κ.ο.κ.
Το θετικό νέο σε σχέση με την πάθηση είναι ότι μπορεί να θεραπευθεί μ’ έναν συνδυασμό ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής επαναφέροντας έτσι την ποιότητα ζωής που μπορεί να αλλοιωθεί σημαντικά αν η πάθηση αφεθεί να εξελιχθεί χωρίς την προσφυγή σε ειδικό.
Το άρθρο υπογράφει ο Γεώργιος Α. Παπαγεωργίου είναι ψυχολόγος & διευθυντής της «Ψυχικής Φροντίδας ΙΚΕ» (Ιατρική Εταιρεία παροχής υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας) όπου και συνίδρυσε το 2016. Εποπτεύει τις παρεχόμενες υπηρεσίες από το Επιστημονικό Προσωπικό της Εταιρείας το οποίο απαρτίζεται από όλες τις ειδικότητες τις Ψυχικής Υγείας.
Στοιχεία Επικοινωνίας:
Τηλ. Επικοινωνία:
Επείγοντα:
Email: sessions@psychikifrontida.gr
site: psychikifrontida.gr
(4617)