Οι μορφές συναισθηματικής κακοποίησης

Τι περιλαμβάνει όμως η συναισθηματική κακοποίηση και ποιες συμπεριφορές μπορεί να αποτελούν ενδείξεις ότι συμβαίνει;  

1)    Επιβολή & κυριαρχικότητα

 Οι θύτες νιώθουν την ανάγκη να έχουν εποπτικό ρόλο σε μια σχέση. Αποφασίζουν όχι μόνο για τον εαυτό τους αλλά και για τον άλλον, επιβάλλοντας τις επιθυμίες τους και τα θέλω τους. Συμπεριφέρονται στον άλλον με έπαρση, αλαζονεία και κριτική στάση.

2)   εξευτελισμός & αποδοκιμασία 

Οι προσβολές, οι προσβλητικοί χαρακτηρισμοί, η ειρωνεία, η υποτίμηση και ο σαρκασμός αποτελούν πάγιοι τρόποι συναισθηματικής κακοποίησης και αποσκοπούν στο να νιώσει ο αποδέκτης  άσχημα 

3)   Απομόνωση & αποστασιοποίηση

 Ο θύτης απαγορεύει την κοινωνικοποίηση και τις επαφές με τον έξω κόσμο και  μπορεί αυτή η τάση για κοινωνική απόσυρση και αποστασιοποίηση να εκτείνεται από φιλικές ή επαγγελματικές σχέσεις έως και σχέσεις με την ευρύτερη οικογένεια. Το θύμα μπορεί να καταλήξει να χρειάζεται να ζητήσει άδεια προκειμένου να κάνει οτιδήποτε, να πάει οπουδήποτε ή να συναντήσει οποιονδήποτε. 

4)  Απειλές

 Ο θύτης μπορεί να απειλεί ότι θα γίνει βίαιος, ότι θα βλάψει το θύμα. Το τρομοκρατεί και το εκφοβίζει.  Κοιτάζει το θύμα απειλητικά ή απειλεί ότι θα καταστρέψει το ίδιο ή κάτι / κάποιον που αγαπά. Χειραγωγεί και κατευθύνει το άτομο με εκδηλώσεις δραματοποίησης και έντονη συγκινησιακή φόρτιση με στόχο τον συναισθηματικό έλεγχο του θύματος ακόμα και με το να εκφοβίζει το θύμα απειλώντας ότι θα αυτοκτονήσει.

5)   Έντονα ξεσπάσματα ζήλιας ή και απροκάλυπτα προκλητική συμπεριφορά με άτομα του αντίθετου φύλου.

Ένα από τα βασικότερα προβλήματα με αυτό το είδος της κακοποίησης είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις τα άτομα που τη βιώνουν, παρότι υποφέρουν, δυσκολεύονται να συνειδητοποιήσουν ότι κακοποιούνται και τείνουν να απαξιώνουν την όλη κατάσταση μη δίδοντας την απαραίτητη βαρύτητα στο δράμα το οποίο βιώνουν.

Αυτό εν μέρει οφείλεται στο γεγονός ότι οι παραπάνω συμπεριφορές εκδηλώνονται με προκάλυμμα την «αγάπη» ότι ο θύτης πράττει όπως πράττει πάντα για το καλό το θύματος. Αλλά ο πραγματικός στόχος δεν είναι άλλος από τον έλεγχο του θύματος.

Επίσης, στην περίπτωση που ο θύτης «ξεφύγει» και φερθεί με υπερβάλλουσα βαναυσότητα σε βαθμό που η αγάπη και η πίστη του θύματος προς το θύτη κλονιστεί σε βαθμό που να πληγωθεί συναισθηματικά και καταρρακωθεί ψυχικά – είναι πολύ συνηθισμένο ο θύτης να προβεί σε επανορθωτικές συμπεριφορές (πχ να αγοράσει ένα ακριβό δώρο ή να πει λόγια αγάπης και «ειλικρινούς μετάνοιας» κλπ) προκειμένου να του συγχωρεθεί το λάθος του, προκειμένου να διαιωνιστεί ο φαύλος κύκλος της κακοποίησης και του συναισθηματικού ελέγχου.

Οι περισσότερες μελέτες έχουν δείξει ότι στην συναισθηματική κακοποίηση προβαίνουν τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες. Δεν υπάρχουν έντονες διαφοροποιήσεις σχετικά με το φύλο του θύτη. Αυτό που βέβαια ισχύει είναι το γεγονός ότι οι γυναίκες (λόγω της μειωμένης σωματικής τους δύναμης) είναι πιο πιθανό να εκφράσουν τις επιθετικές και εκρηκτικές τους τάσεις κακοποιώντας τους οικείους τους συναισθηματικά παρά με τη χρήση σωματικής βίας.

Η συναισθηματική κακοποίηση αποτελεί μια καθημερινή και επώδυνη δοκιμασία καθώς το θύμα βιώνει ένα ζοφερό σκηνικό που περιλαμβάνει  έντονες λογομαχίες, εκρήξεις, σκηνές ζηλοτυπίας. Φυσικά, στην πραγματική ζωή (και όχι στον κινηματογράφο ή στην λογοτεχνία όπου το πρότυπο της παθιασμένης ερωτικής σχέσης περιλαμβάνει αυτά τα στοιχεία)η αλήθεια βρίσκεται πολύ μακριά από κάτι τέτοιο. Το να συμπεριφέρεται κάποιος στο σύντροφό του με σεβασμό δεν στερεί σε καμία περίπτωση από τη σχέση του το πάθος και τον έρωτα αντίθετα το ενισχύει.

του Λάσκαρη Κωνσταντίνου